CHAJEE SARA (het leven van Sara). Sara sterft op de leeftijd van 127 jaar. Awraham rouwt over haar en wil haar begraven in de spelonk Machpela. Maar die is in het bezit van Efron, een Chitiet. Awrahams koopt deze. Daarna draagt Awraham zijn trouwe knecht op een goede vrouw voor Jitschak te zoeken maar geen Kena’anietische. De knecht zweert dat hij uit de familie van Awraham een vrouw zal zoeken, waartoe hij naar Aram Naharajiem reist. Hij heeft grote geschenken meegenomen. Onderweg vraagt de knecht G’d dringend hem een bepaald teken –dat hij zelf vaststelt- te geven wanneer de juiste vrouw opdoemt. De knecht arriveert bij een bron als ook Rivka verschijnt en hem op zijn verzoek te drinken geeft en ook de kamelen drenkt. Dat is precies waar de knecht G’d om gevraagd had! De knecht wordt ontvangen in het ouderlijke huis van Rivka, waar hij zijn verhaal vertelt. Na enige tijd wordt men het erover eens dat Rivka, na ook haar instemming gevraagd te hebben, met de knecht naar Jitschak meegaat. Jitschak en Rivka trouwen. Hij bemint haar en troost zich over de dood van zijn moeder. Awraham hertrouwt met Ketoera, die zes kinderen krijgt, maar Awraham zendt hen allemaal –met geschenken- weg. Awraham sterft op de leeftijd van 175 jaar. Hij werd door Jisjmaëel en Jitschak in de spelonk Machpela begraven.
Chajee Sara is de vijfde parsja in de Tora. De Tora heeft 54 parsjiot, het eerste boek Bereesjiet bevat totaal 12 parsjiot. Chajee Sara telt 105 pesoekiem, verzen en 1402 woorden en is hiermee de 32e na langste parsja. Het bevat geen mitsvot, geboden.
HET JOODSE HUWELIJK
Eliëzer, de dienaar van Awraham gaat op zoek naar een vrouw voor Jitschak.. Dit was de eerste `sjiddoech’ – huwelijk in de Tora. Riwka verscheen op het wereldtoneel. Zij was inderdaad de perfecte sjiddoech.
Voor alle symboliek en minhagiem (gebruiken) bij het Joodse huwelijk bestaan 3 bronnen:
1. De schepping van de mens.
2. De openbaring op de berg Sinai waar de eeuwige band tussen Am Jisra’eel en het Opperwezen werd aangegaan en
3. Het huwelijk van Jitschak en Rivka.
Uit deze laatste episode worden veel gebruiken rond de choepa afgeleid. Zo is het gebruikelijk dat de Rabbijn voor de choepa bij het strooien van de rijst de kalla (bruid) toewenst: “Onze zuster, wees tot duizenden van tienduizenden”. Dit was de beracha waarmee de familieleden van Rivka haar zegenden toen ze vertrok om met Jitschak te gaan trouwen (24:60).
In Nederland gaat alleen de kalla het mikwe (rituele bad) in maar in andere kringen dompelt ook de chatan (bruidegom) zich in het mikwe onder op zijn huwelijksdag. Voor deze minhag (gewoonte) bestaat een aanduiding in de Tora (Dewariem/Deut. 23:12): “Tegen de avond zal hij zich wassen in water”. De uitdrukking ‘tegen de avond’ komt verschillende keren voor in de Tora. In Genesis (24:63) staat: “En toen ging Jitschak naar buiten om tegen de avond te dawwenen (bidden) op het veld’.
De grote simcha, vreugde bij een Joods huwelijk laat zien hoe belangrijk deze gebeurtenis is in de religieuze beleving. Er bestaat geen uitbundiger viering dan een chatoena of chassene.
Huwelijk een probleem?
Het huwelijk vormt de voorbereiding van het creeren van een gezin. Maar tegenwoordig is het huwelijk voor velen een probleem. Wat is het nut van het huwelijk in het algemeen en een Joods huwelijk in het bijzonder?
Velen vinden het ouderwets om te trouwen. Wat missen we als we er voor kiezen om niet te trouwen?
Het huwelijk is vandaag de dag relevanter dan ooit.
Nu alle klassieke redenen om te trouwen uit de mode zijn geraakt, blijft er maar één echte reden over om te trouwen en kan men eindelijk om de juiste reden in het huwelijksbootje stappen.
De redenen die vroeger aangedragen werden om voor het huwelijk te kiezen zijn allang achterhaald. Vroeger trouwde men nog wel eens om de relatie te stabiliseren. Ik vind dit een vreemd argument. In ieder geval klinkt het niet erg romantisch. Het lijkt eerder een voorzorgsmaatregel tegen het vertrek van de partner.
Je kan het (huwelijkse) samenzijn op vier niveau’s bekijken:
1. het fysieke,
2. het individuele,
3. het maatschappelijke en
4. het religieuze.
Wanneer een huwelijk maatschappelijk beklonken wordt op het stadhuis geven bruid en bruidegom aan te beseffen, dat samenzijn niet alleen een individuele aangelegenheid is maar ook maatschappelijke gevolgen heeft.
Maar religie geeft een huwelijk meerwaarde.
Zonder religieus huwelijk bestaat er zeker liefde en commitment.
Je kunt een gezin stichten. Maar er ontbreekt een aspect. Je relatie is formeel nog niet gewijd aan een hoger doel. Alleen door te trouwen volgens de religie maak je je relatie heilig.
Je voorziet je liefde van het G’ddelijk stempel. Stel, dat je niet wil trouwen om individuele of maatschappelijke redenen. Wat blijft er dan nog over?
Maar één reden.
Religie is gericht op wijding aan een hoger doel. Een religieus huwelijk maakt een relatie heilig: ”Trouwen betekent dat er Iets is dat groter is dan beide partners tezamen, dat hen samenbrengt”. G’d wordt deel van je relatie.
Dat kan je op geen enkele andere manier bereiken. Een religieus huwelijk verheft de verbintenis boven de menselijke beperkingen. De zegeningen die onder de religieuze huwelijksbaldakijn uitgesproken worden, maken G’d als het ware tot derde partner in het huwelijk.
De Tora bevat 613 geboden en verboden. Er zijn 248 geboden, die overeenkomen met de 248 onderdelen van het lichaam van de mens. De 365 verboden corresponderen met de 365 dagen van het zonnejaar. Het Jodendom geeft diepere inhoud aan onze lifestyle en aan onze tijd.
De symboliek van het religieuse huwelijk ondersteunt beide pijlers van de religieuse moraal: zelfbeheersing en verheffing.
Nog enkele minhagiem
Toen Jitschak en Rivka elkaar voor het eerst ontmoetten, sluierde Rivka zich: “Toen hief Rivka haar ogen op en zag Jitschak. Zij nam haar sluier en bedekte zich”. In het spraakgebruik heet het (afkomstig uit het Jiddisj) de `bedeckenish’. De `bedeckenish’ heeft vele achtergronden.
Allereerst is het een uitdrukking van tsenioet, ingetogenheid. De kalla, bruid is meestal zeer fraai opgemaakt. Om dit enigszins te verzachten voor het publieke oog verhult zij dit enigszins. Ook wordt wel gezegd, dat de sluier bedoeld is als een soort bescherming tegen de `ajin hara’ (of: ajenhorre, het boze oog) omdat er wel eens mensen zouden kunnen zijn, die jaloers op deze bruid zouden kunnen worden op haar schitterende huwelijksdag.
Maar het heeft tevens een diepe symbolische betekenis. Het is alsof chatan en kalla tegen elkaar zeggen: “onze band gaat dieper dan wat het blote oog kan waarnemen”. De bedeckenish is te vergelijken met het bedekken van het gezicht tijdens het uitspreken van het ‘Sjema Jisraeel’.
Bij het lezen van Sjema bedekken wij ons gezicht om aan te geven dat wij volledig en oprecht geloven in G’ds eenheid. Wij sluiten onze ogen voor de veelheid, die deze materiele wereld nu eenmaal is, om ons te concentreren op de achterliggende Eenheid. Wij hebben even alleen met Hem een relatie. Zo nemen ook chatan en kalla zich voor om enkel voor elkaar te leven.
De Chatam Sofeer zegt dat het bedekken van het gezicht van de kalla een uitdrukking is van haar ingetogenheid. Hun relatie speelt zich af in de beslotenheid van het Joodse huis.
Over het algemeen wordt de chatan door zijn bruidsjonkers en familieleden begeleid naar de kalla wanneer hij haar gezicht bedekt. Op andere plaatsen is het gebruikelijk, dat notabelen van de stad het gezicht van de kalla in opdracht van de chatan bedekken.
Dit bedekken heeft ook een halachische (juridische) betekenis. In de Talmoed (B.T. Kidoesjien 42a) staat dat het verboden is om een vrouw te trouwen, voordat men haar gezien heeft. Bij de ‘bedeckenish’ ziet men elkaar tenminste één keer. Hoewel dit in Nederland doorgaans niet zo noodzakelijk is, is dit in chassidische kring geen onbelangrijk gegeven.
DE JAREN VAN JISJMAEEL: 137
Bij Sara’s levensjaren legt Rasjie uit: “Het woord ‘jaar’ wordt bij elke tijdseenheid herhaald, omdat elke tijdseenheid apart gedarsjend (uitgelegd) kan worden. Toen ze 100 jaar werd, was ze nog net zo onschuldig was als een vrouw van 20 ten aanzien van zonde (pas na 20 jaar is men volledig verantwoordelijk) en toen ze 20 was, was zij als iemand van 7 in schoonheid”. De reden, dat Rasjie niet uitlegt bij Jisjmaëels leeftijd “Toen hij 100 was, was hij als 30, toen hij 30 was, was hij als 7”, is vanzelf begrijpelijk.
Jisjmaëel was op zijn 100e zo krachtig als toen hij 30 was en toen hij 30 was, was hij even zondevrij als toen hij 7 was. Hij zal dus voor het eerst tesjoewa hebben gedaan toen hij dertig was.
HALACHA: vervolg van tsitsiet, schouwdraden
Het is een gewoonte om aan de tsietsiet vijf dubbele knopen te maken waar tussenin zich vier tussenruimten met rondgewikkelde draden bevinden. Dit wil zeggen: men haalt de vier draden door het gat en knoopt ze samen met een dubbele knoop, waarna er dus acht draadeinden uit de knoop hangen.
Daarna bindt men ze sa¬men met de langste draad, die de sjammasj (dienaar) wordt genoemd en wik¬kelt die zeven maal rond de andere zeven draden en maakt dan opnieuw een dubbele knoop. Men bindt opnieuw met de sjammasj, dienaar nu acht omwikke¬lin¬¬¬gen en maakt weer een dubbele knoop. Men omwikkelt vervolgens elf maal en maakt een dubbele knoop en omwikkelt tenslotte dertien maal en maakt nogmaals een dubbele knoop.
Omdat de tsietsiet fraai moeten zijn, moet men proberen iedere tussenruimte tussen de knopen even lang te maken. Daartoe legt men de eerste omwikkelingen, die gering in aantal zijn, iets verder uit elkaar, bij het tweede lid legt men ze iets dichter bij elkaar enzovoort bij de derde en de vierde.
De hele lengte van de tsietsiet, d.w.z. vanaf de eerste knoop tot de uiteinden van de draden, moet minstens twaalf duimbreedtes lang zijn. Het is extra mooi wanneer de lengte van de ‘geledingen’ tussen de knopen samen één derde en de afhangende draden twee¬derde van de totale lengte vormen (Bron: Kitsoer van het N.I.K.).
