Opperrabbijn Jonathan Sacks van het Verenigd Koninkrijk heeft vrij recent een uitspraak gedaan die veel stof heeft doen opwaaien
• Er zijn Joden die de wereldse samenleving verheerlijken en het Jodendom verwerpen.
• En er is een groep die de ons omringende samenleving als het ware ontkent en het Jodendom omarmt.
Wie gaat dadelijk het Joodse volk verdedigen tegen antisemitisme en antizionisme? Zij die het Jodendom verwerpen of zij die de ons omringende samenleving ontkennen?
Zoals te verwachten was is er een stortvloed aan kritiek losgekomen, van links en van rechts. Sacks gaat dus voor de slinkende middenstroom die een balans heeft gecreëerd tussen de maatschappij en het Jodendom en tussen het Jodendom en de maatschappij. We leven in een sterk gepolariseerde samenleving. Of ik dat betreur of toejuich is niet relevant: het is een gegeven dat ik moet accepteren.
Maar, zo vroeg ik me af, heeft Sacks gelijk?
Natuurlijk zijn het gemengde huwelijk en de assimilatie niet de basis om het Jodendom te laten overleven. En ook het negeren van de ons omringende samenleving zal geen zoden aan de joodse dijk zetten.
Maar desondanks ben ik van mening dat Sacks niet gelijk heeft …. Maar, na enig denkwerk, toch ook weer wel!
Ik kan me voorstellen dat je een muur bouwt tussen je eigen gezin en de omringende samenleving die vol immoraliteit zit. Terwijl bijvoorbeeld het feminisme hoogtij viert, bloeit de vrouwenhandel!? Met een dergelijke samenleving wil ik niets te maken hebben!
En ik begrijp voor de volle honderd procent dat een overlevende van de Holocaust, die als baby is gered en grootgebracht zonder enig weet te hebben van het Jodendom, bijna vanzelfsprekend niet is getrouwd met een Joodse echtgenoot of echtgenote. Als deze hij of zij wel Joods getrouwd is, is het een G’ds wonder……
Sacks heeft gelijk als hij zegt dat assimilatie het voortbestaan van het joodse volk ondermijnt. En ook heeft hij gelijk dat een totale afzondering van de samenleving, de bouw van de bovenvermelde muur, schadelijk is voor onszelf en voor de ons omringende maatschappij waaraan wij dan dus geen bijdrage kunnen leveren.
En toch ben ik het oneens met zijn uitspraak, hoewel hij in essentie gelijk heeft. Wie zijn die ultra-orthodoxen die die muur bouwen? Wie is orthodox? En wie bepaalt dat?
Doe je dat zelf of beslist de omgeving in welk hokje je thuishoort? En is orthodox hetzelfde als intolerant of zijn dat helemaal geen synoniemen? Ik ken mensen die zich vrij noemen, maar tegelijkertijd extreem intolerant zijn. En ik zal nooit die man vergeten die mij vertelde dat hij weliswaar Joods is van geboorte maar geen enkele behoefte heeft aan Jodendom en daarom ook absoluut niet met een rabbijn wil spreken. Meer dan een half uur heeft hij mij staan uitleggen dat hij niet met mij wil praten ….. is deze man vrij? Toen jaren geleden het NIK sterk de nadruk legde op de drie T’s van Torah, Traditie en Tolerantie en zich sterk afzette tegen de Verschwarzung, vroeg ik aan een van mijn bestuurders of hij mij verschwartzt vond. Hij keek me aan, wierp zijn blik op mijn zwarte sjabbat kledij, dacht na en antwoordde toen: je ziet er verschwartzt uit, maar je bent het niet!
U staat vandaag (op Rosj Hasjana) allen voor de Eeuwige, uw G’d: uw aanvoerders, uw stamhoofden, uw oudsten…….zowel de houthakker als de waterdrager (Dewariem 29:10 en 11)
In essentie, nesjomme-technisch bezien, zijn we allen gelijk, zijn er geen verschillen, maar is er een prachtige diversiteit binnen een eenheid.
En terwijl we op Rosj Hasjana deze gedachte van hechte eenheid tot ons nemen, horen we de felle tonen van de sjofar die ons als het ware wakker blazen en oproepen tot tesjoewa, inkeer, zelfreflectie. Terug naar Hakadosj Baroeg Hoe, terug naar Zijn Torah en Zijn Traditie, het geheim van ons bestaan. Maar ook terug naar de nesjomme in onszelf en in de ander, onze onderlinge verbondenheid.
Een verbondenheid die de hokjes cultuur doorbreekt.
Die plaats- en tijdoverstijgend is. Die het verschil niet erkent en niet aanvaardt tussen de Jood of Jodin die heel ver weg is of heel ver weg woont, en de Jood of Jodin die zich in de kern, het metropool van Joodse leven, bevindt.
Lesjana towa oemetoeka, een goed en zoet jaar!
Binyomin Jacobs, Opperrabbijn
