PARSJA TSAV

(VAJIKRA/LEVITICUS 6:1-8:36)

Tsav is de 25e parsja, bestaat uit 8 afdelingen (7 open en 1 gesloten), telt 97 verzen, 1353 woorden, 5906 letters en is de 38 na langste parsja. Bevat 9 ge- en 9 verboden.

VERDIEPING I: KLEDING VAN DE KOHANIEM VERSTERKTE DE RELATIE MET HASJEEM. Achasjwerosj begreep dit.

‘Mosje deed Aharon het hemd aan, bond hem de gordel om, hing hem de mantel om en deed daar de efod overheen’ (8:7). Wij dragen kleding uit menselijke overwegingen: om ons te beschermen tegen de elementen, om ons te verfraaien of om het gewicht van onze maatschappelijke status tot uitdrukking te brengen, Kohaniem droegen hun kleren lesjeem oeletiferet – tot meerdere glorie van G’d. Zulke kleding kan een toenadering tussen mens en G’d bewerkstelligen. Daarom gaven deze kleren kappara, verzoening.

De Chagamiem stellen (Erechien 16a) dat het hemd kappara gaf voor moord, inclusief karaktermoord. Het moest helemaal van linnen zijn, want vlas was het offer van Kaïn. Kaïn was de eerste moordenaar in de geschiedenis. Zijn woede werd opgewekt doordat G’d zijn vlasoffer niet accepteerde. Het offer van broer Abel werd wel geaccepteerd. Daarom doodde Kaïn Hewel.

De mitsnefet, tulband moest van linnen zijn omdat het kappara gaf voor hoogmoed. Deze mitsnefet leek op een kroon, die heerschappij en macht symboliseert.

De awneet, riem gaf kappara voor de gedachte van het hart. Daarom was de riem 32 el lang (‘hart’ is in Hebreeuwse getalwaarde 32).

Slechte gedachten tellen soms zwaarder dan werkelijke overtredingen. Wanneer men werkelijk een avera (overtreding) heeft begaan, heeft men er verder geen behoefte meer aan. Maar een foute gedachte blijft zeer lang doormalen, als een riem die om de lendenen gewikkeld is. De riem geeft kappara voor verkeerde gedachten.

De broek van linnen gaf kappara voor incest. ‘Bad – linnen’ in het Hebreeuws betekent ook: ‘zich afzonderen’. Incest pleegt men in afzondering.

De kleren van de kohaniem gaven verzoening voor acht overtredingen. Vier waren zwaar: afgoderij, ontucht, moord en kwaadsprekerij en vier hebben verstrekkende gevolgen, want rechtsverkrachting leidt tot een volslagen corrupte maatschappij. Hoogmoed, slechte gedachten en brutaliteit zijn de basis voor zeer veel overtredingen.

De Talmoed (Sjabbat 31a) vertelt dat er eens een Geer (proseliet) bij Hilleel kwam: ‘Ik wil Joods worden als men mij Koheen Gadol maakt, zodat ik al diens kleren kan dragen. Wilde hij alleen maar Joods worden om deze kleren te dragen? Waarschijnlijk had hij door wat voor effecten het dragen van deze kleren had. Hij voelde dat hij al deze averot had begaan en wilde nu met een schone lei beginnen.

Diner van Achasjwerosj

Waarschijnlijk was dit ook de bedoeling van Achasjwerosj toen hij bij zijn grote diner alle kleren van de Hogepriester aandeed (vgl. Megilla 12a).

Achasjwerosj probeerde hiermee twee misstanden rechtzetten. In de Talmoed wordt gesteld, dat wanneer men een grote maaltijd maakt, een bepaalde aanklacht in de Hemel wordt ingediend in de trant van: ’Zie, daar beneden wordt een grote maaltijd aangericht maar men heeft niets voor de Hemel bestemd’ (dit gebeurde zelfs bij Avraham toen hij een Beriet Mila maaltijd maakte voor zijn zoon Jitschak).

Achasjwerosj was bang dat men in de Hemel ontevreden zou zijn over zijn immense maaltijd. Daarom dacht hij dat te kunnen ondervangen door zijn maaltijd in een bepaald opzicht gelijk te maken aan offers op het altaar in de Tempel. Dat zou hem dan de kappara geven.

Daarom gebruikte hij bij zijn maaltijd ook de dienstvoorwerpen uit de Tempel als drinkgerei en bestek. Hij trok bigdee kehoena, priesterkleren aan en zorgde ervoor dat er meer te eten dan te drinken was (gelijk de offers op het altaar) en noemde hij zijn dienaren naar de offers. Hij meende hierdoor G’ds woede af te kunnen wenden. Hij hoopte op kappara door middel van de kleren. De priesterkleding verzoent acht overtredingen.

Achasjwerosj had gezien hoe zijn voorganger Belsjatszar (zie het schilderij van Rembrandt) gestraft werd toen hij de Tempelvoorwerpen misbruikte. Daarom dacht hij het beter te doen en tijdens zijn maaltijd zoveel mogelijk gelijkenis met de Tempel te creëren. Hij dacht dat hij tijdens die maaltijd zou functioneren als de Hogepriester in de Tempel en zo verzoening met de Hemel zou bewerkstelligen. Hij meende daardoor de Hemelse aanklacht te ontlopen. Zijn dienaren gaf hij namen naar de offers. Zo meende hij gevrijwaard te zijn voor de Hemelse aanklacht dat hij hier op aarde een grote maaltijd maakte maar niet aan de Hemel had gedacht.

VERDIEPING II: INWIJDING VAN DE KOHANIEM (PRIESTERS)

Expressie van gemeenschapsgevoelens

Wanneer een gemeenschap voor haar belangrijke gevoelens en ideeën tot uitdrukking wil brengen, staat meestal iemand uit haar midden op om de gedachten van alle mensen te ver­woorden. Dit kan alleen gedaan worden door iemand, die de gemeente vertegenwoordigt. Doorgaans zal dit iemand zijn, die de idealen van de groep, voor wie hij spreekt, in zichzelf heeft verwezenlijkt en hoog in het morele vaandel draagt. Hij wordt de ver­tegenwoordiger en woordvoerder van velen, die zich in dienst stellen van een bepaald ideaal. Een dergelijk figuur wordt de afgevaardigde, die de idealen van alle burgers moet vertolken.

Onder Israël werden hiertoe de kohaniem uitgekozen. G’d stelde Aharon en zijn zonen aan als vertegenwoordigers van het Joodse volk voor G’d. Binnen het Joodse volk geldt de religie niet als iets toegevoegds, iets extra’s boven het gewone dagelijkse leven. De religie is niet slechts deel van het leven: het is het leven zelf. Alleen de Tora is de basis en betekenis van het Joodse volk. De Tora is het geestelijke vaderland van Israël.

Gezin en natie

De band tussen individu en gemeenschap wordt gesmeed in het gezin of de familie. Het gezin of de familie schept de best mogelijke voorwaarden, waarbinnen de nieuwe generatie de culturele waarden van het volk leert kennen.

De vertegenwoordiger van de familie, de eerstgeborene, representeert de individuele leden van de gehele familie in hun belangrijkste streven. Oorspronkelijk was de priester van de familie de eerstgeborene. Hij was het symbool van de wijding aan het G’ddelijke van ieder individueel familielid.

Uitverkiezing van de kohaniem

Na verloop van tijd toonden veel families zich onwaardig voor deze roeping. Toen zij zondigden bij het gouden kalf bleek dat zij niet rijp waren voor een dergelijke religieuze ontplooiing.

De heiligheid van het Joodse volk als geheel kwam in gevaar door de verdorvenheid en onmacht binnen vele gezinnen. Het heilige ideaal moest beschermd worden en het intermediair tussen individu en gemeenschap werd elders ge­zocht.

De priesterlijke stam Levi zou deze hoge taak toebedeeld krijgen. Zij zouden in het vervolg de gemeenschappelijke idealen vertegenwoordigen ten behoeve van het individu. De koheen werd nu de vertegenwoordiger van klal Jisraëel – het volk Israël – bij het naleven van de riten, die de nationale wijding aan G’d tot uitdrukking zouden brengen in de Tempel – het Beet haMikdasj – te Jeruzalem.

Hoewel het altaar in Zion verwoest werd en de koheen niet langer de offers kan brengen, gelden vele voorschriften omtrent kehoena – het priesterschap – ook nog tegenwoordig.

Ook nu nog moet iedere koheen contact met doden uit de weg gaan en is nog steeds een aantal huwelijksbelet­selen van kracht. Hoewel het Beet haMikdasj vernietigd is en het Huis van Israël verspreid is onder de volkeren is een aantal belangrijke kenmerken van de vertegenwoordigers van het nationale Eenheidsstreven in stand gebleven.