Rabbijn mr drs. R. Evers, rabbijn van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap
Op Rosj Hasjana vragen we G’d om over de hele wereld te heersen. We kronen G’d tot koning. We zijn niet bezig met allerlei aardse verlangens. Wij erkennen dat wij Zijn dienaren zijn. In sommige religieuze kringen is dit concept van G’ds Heerschappij uitgebannen. Men ziet het niet meer zo zitten, die volledige onderdanigheid. G’d als Heler, Vriend in tijd van nood of als Wijze Raadgever is nog acceptabel maar absolute heerschappij en volledige gehoorzaamheid passen niet meer in onze tijd.
Op Rosj Hasjana is dit wel de inhoud van onze gebeden. Als dienaren van de Allerhoogste willen wij niets meer of minder dan dat G’d als Koning wordt geëerd en erkend. In sjoel zijn we daarom eens niet hoofdzakelijk bezig met onze eigen wensen. Pas wanneer we thuiskomen, zien we daar zaken liggen, die ons herinneren aan onze parnose (levensonderhoud) en ons aards succes. We eten een appeltje met honing dat een goed en zoet jaar symboliseert en de kop van een vis omdat wij hopen tot ‘hoofd’ te zijn en niet tot ‘staart’.
We zeggen in feite in symbolische taal tegen G’d: we willen U graag dienen als knechten en als kinderen, en dat hebben we ook de hele tijd in sjoel gedaan maar we kunnen dit beter doen, wanneer wij gezond zijn, kinderen hebben en voldoende geld verdienen om onze rekeningen te betalen. Help ons alsjeblieft ook hier mee!
Deze verheerlijking van G’ds Koningschap over de wereld, heeft ook zeer persoonlijke consequenties. Wij kunnen niet zomaar onze eigen inzichten volgen. Dit vormt wellicht de hoofdboodschap van de sidra van deze week:’Maar als iemand bij het horen van deze vervloekingen meent, dat hij gezegend zal blijven en zegt: ik zal vrede hebben wanneer ik in sjeriroet libie – de verstoktheid van mijn hart wandel’ – dan heeft hij het mis (29:18). Sjeriroet libi betekent de manier waarop mijn gevoel mij het ingeeft. Hiermee wordt een persoonlijkheid beschreven, die ondanks alle waarschuwingen, de Tora niet serieus neemt. Vaak menen wij inderdaad, dat wij zelf wel kunnen uitmaken wat goed en kwaad is. Vaak laten we ons leiden door ons eigen inzicht.
Dit brengt ons naar een andere betekenis van sjeriroet libi. Men kan dit ook lezen als seraroet libi. Dan betekent het, dat men wordt gestuurd door het gevoel. Passie en ambitie regeren de mens. Men wordt beheerst door ‘zijn hart’. Als wij enkel ons gevoel volgen, zijn emoties ons de baas. Dat is de boodschap van Rosj Hasjana. Dat de Tora ons leven bepaalt en niet ons gevoel dat vanuit de laagste regionen van onze ziel opborrelt.
Rosj Hasjana is puur. We komen niet in Sjoel om steeds `meer en mooier’ te vragen maar om G’d te eren en de richtlijnen van de Tora als onze ultieme leefregels te aanvaarden. Ons verlanglijstje laten we even thuis.
Rosj Hasjana leert ons even het Andere centraal te stellen. Daaronder valt ook onze medemens. Daarom werden er drie bijzondere vrouwen – Sara, Racheel en Channa – op Rosj Hasjana bedacht. Ze raakten zwanger en kregen een bijzonder kind. Allen waren zij altruistisch.
Avraham en Sara zorgden doorlopend voor anderen. Daarom werd hun kinderwens ingewilligd.
Ook Racheel, onze derde Aartsmoeder, werd bedacht. Racheel had haar zuster Lea voor een geweldige schande onder de choepa met Ja’akov behoed, door haar de wachtwoorden te geven, zodat Ja’akov dacht dat hij daar met Racheel stond.
Ook Channa werd bedacht op Rosj Hasjana, omdat zij alleen ter meerdere glorie van G’ds Koninkrijk, een kind wilde hebben. Zij zocht geen kind om te bemoederen maar wilde dat haar zoon Sjemoe’eel zijn hele leven zou wijden aan G’d.
