HAFTARA Jona (in puntige vorm)
Thema’s uit het boek Jona (blz 731) dat op Jom Kipoer wordt gelezen.
- Waarom verpakt Tenach de diepe boodschap van Jona in een emotioneel aangrijpend verhaal?
Het antropomorfisme, spreken in menselijke termen, is nodig om de mens te laten begrijpen waar het over gaat. Als Tenach abstracte G’ddelijke termen zou gebruiken, kan niemand het begrijpen.
- Wat is de moraal van het boek Jona?
Dat tesjoeva tot onmiddellijke vergeving leidt. Maar ook, dat de mens niet voor zijn levensopdracht kan vluchten. Hoewel men denkt goede redenen te hebben om niet aan de hoge opdracht te hoeven voldoen, blijft dit toch als een hard levensgegeven staan. Daarom lezen we nu Jona. Jom Kipoer was de dag waarop de zonde van het gouden kalf vergeven werd. Met het gouden kalf verzaakten de Joden hun plicht om het monotheïsme over de wereld te verspreiden. Daarvoor werden ze vergeven op Jom Kipoer.
- De Joodse profeet krijgt een boodschap voor niet-Joden omdat het Joodse volk de opdracht heeft ‘een licht’ te zijn voor alle volkeren. In deze traditie past de opdracht om Nineve te waarschuwen. Nineve was een enorme stad. Of er Joden woonden wordt niet vermeld in het boek Jona. Het verhaal van Jona zegt iets over onze inzet voor onze medemens in het algemeen. Tegenwoordig heet Nineve Mosul en we kennen allemaal de recente gebeurtenissen aldaar. Joodse zorg strekt zich ook uit tot de niet-Joodse medemens. Ook daar hebben we een taak – indien onze hulp welkom is.
- Jona weigert. Hij vindt dat Nineve gestraft moeten worden. Maar er is nog een reden. Jona is bang dat de inwoners van Nineve tot inkeer zullen komen en niet gestraft zullen worden. Dan zal hij aangewezen worden als een valse profeet.
- Jona denkt door te vluchten naar Tarsjiesj zijn taak als profeet te kunnen ontlopen. Want buiten Israël komt profetie veel minder voor. Jona denkt door het afsnijden van de lijn met G’d, de opdracht om Nineve terecht te wijzen, te kunnen ontlopen.
- De weigering van Jona om zijn profetie te vervullen was anders dan die van Mosje bij het brandende braambos. Mosje zegt zich te klein en ongeschikt te voelen. Maar G’d bemoedigt hem, spreekt hem toe dat hij moet gaan. Jona echter ontloopt iedere discussie met G’d.
- De matrozen raken ervan overtuigd, dat de storm veroorzaakt werd door de vlucht van Jona voor zijn profetie. Ze geloven zijn verhaal omdat, zoals de Midrasj zegt, alleen dit schip in nood was, maar alle scheepvaartverkeer erom heen geen last had van de storm. Het kan ook zijn dat Jona geloofwaardig overkwam en dat zij dachten door hem in zee te werpen, de storm tot bedaren te brengen.
