Oud en Nieuw, Nieuwjaarsdag. Ons Joodse Nieuwjaar heeft de neiging vooral aan het begin van het schooljaar te vallen. Bij het NIK worden we jaarlijks geconfronteerd met de consequenties. Vrij op joodse feestdagen, het vormt meer en meer een probleem.
Je bent nieuw op school, op een school ergens in Nederland. Het schooljaar is nog maar net gestart of … je moet al weer vrij nemen. Vrij op joodse feestdagen, het vormt meer en meer een probleem.
Ondanks dat de Leerplichtwet er klip en klaar over is:
… vrijgesteld van de verplichting de school of de instelling geregeld te bezoeken, indien de jongere wegens vervulling van plichten voortvloeiend uit godsdienst of levensovertuiging verhinderd is de school onderscheidenlijk de instelling te bezoeken.
Appeltje, eitje, zou je denken. Maar niets is minder waar. Ouders ondervinden problemen. Is de wet niet duidelijk? Wel degelijk. Maar leerplichtambtenaren in verschillende gemeenten in Nederland geven er een eigen uitleg aan. Wanneer ouders vrij vragen voor Rosj Hasjana, een feest dat steeds twee dagen achtereen duurt, moeten de ouders kiezen. Het kind mag of de eerste of de tweede dag school verzuimen. En dat is raar. Vrij voor Jomtov is geen kwestie van keuze voor een of twee dagen. Of, zoals we ook wel mee hebben gemaakt, een maximaal aantal dagen per jaar van twee of drie. Per jaar! Jomtov duurt twee dagen, daar valt niet veel aan te kiezen.
En dus moet het NIK in het geweer komen om ouders en hun kinderen te helpen, om op te komen voor hun rechten. Dat doe ik uiteraard, maar het heeft voor mij een extra motivatie. Ouders en kinderen die heden ten dage er voor uit durven te komen dat ze joods zijn en dat ze hun geloof ook willen beleven, verdienen groot respect. Helaas is het zo. Want helaas is het ook zo dat kinderen op niet-joodse scholen ook met de keerzijde worden geconfronteerd.
Wanneer we weekends of machanot van Tikwatenoe houden, komt in de gesprekken naar voren dat er veel kinderen zijn die met hun jodendom in hun niet-joodse omgeving sterk negatief worden geconfronteerd. Voor die kinderen is Tikwatenoe waar de meeste kinderen op niet-joodse scholen zitten, een uitkomst.
Terug te vallen op de Joodse scholen in Amsterdam is niet voor iedereen een optie die moeilijkheden ervaart met vrij vragen voor Jomtov of met negatieve bejegening door klasgenoten. Joodse kinderen die op sisgeluiden worden onthaald; schoolboeken waar bij het onderwerp Jodendom liefst klassikaal de betreffende pagina’s worden besmeurd; waar Israel vakkundig uit de landkaarten wordt geknipt …. .
In de vorige generaties, in Oost-Europa waar men Jiddisch sprak, verzuchtte men al:
Ess ist schwer zu zajn a Jid – het valt zwaar om Joods te zijn.
Daarom heb ik het grootste respect voor ouders die niettemin er naar streven om hun kind op Jomtov vrij te laten zijn van school. Zoals de wettekst zegt:
de plichten voortvloeiend uit de godsdienst verhinderen de scholier de school te bezoeken.
Maar daarmee maakt de kwetsbare scholier wel meteen zijn identiteit bekend. Aan het begin van het schooljaar. Ze weten meteen dat je joods bent.
Ruben Vis
