Midden in de winter vieren we Chanoeka, het Inwijdingsfeest. Ter herinnering aan de overwinning op de hellenisten en de herinwijding van de tempel van Jeruzalem meer dan 2100 geleden, steken wij de menora, de prachtige luchter aan.
Rabbijn mr. drs. R. Evers, rabbijn van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap
Veel is er geschreven over de vraag waarom er acht dagen Chanoeka gevierd worden en niet zeven. In de Tora duren Pesach en Soekot (Loofhuttenfeest) immers maar zeven dagen!
Talmoed
De Talmoed vermeldt als reden voor het vieren van Chanoeka, dat het kruikje olie, dat de Maccabeeën bij de herinwijding van de tempel vonden, acht dagen bleek te kunnen branden, hoewel het kruikje slechts olie voor één dag bevatte. De vraag luidt nu waarom wij acht dagen Chanoeka vieren? De eerste dag vond er namelijk géén wonder plaats omdat er voldoende reine olie in het kruikje aanwezig was.
Vele antwoorden
Op deze vraag worden vele antwoorden gegeven. Een eerste antwoord luidt dat wij de eerste dag van Chanoeka als Jom Tov (feestdag) vieren omdat op die dag de uiteindelijke overwinning op de heidense vijand behaald werd. Ook bij Poeriem (Lotenfeest) vieren wij de dag waarop de vijand verslagen werd.
De overige zeven dagen zijn vanwege het wonder van het kruikje kosjere olie, dat gevonden werd met een zegel van de Hogepriester, als bewijs, dat de olie zuiver en puur was en niet verontreinigd was door afgodendienaars.
Antwoord twee
Een tweede antwoord luidt dat het al een wonder was dat er nog een kruikje reine olie gevonden werd. Dat was de reden van het vieren van de eerste dag.
Antwoord drie
Een derde antwoord wil dat de olie uit het gevonden kruikje in acht kleine hoeveelheden verdeeld werd, zodat er elke dag genoeg olie was om de menora een korte tijd te laten branden. Er waren acht dagen nodig om nieuwe, reine olie te bereiden. Volgens dit derde antwoord bestond het wonder erin dat de kleine porties olie elk dag en nacht bleven branden.
Antwoord vier
Een vierde antwoord stelt dat het wonder direct bij het overgieten van de olie uit de kruik in de menora zichtbaar was. Het kruikje olie bleef vol zodat men reeds de eerste dag het wonder zag gebeuren.
Geen toeval
Rav Simcha Ziesel uit Kellem z.l. (Polen, negentiende eeuw) geeft de volgende gedachte als verklaring: De hellenisten wilden dat de Joden geloofden dat alles bij toeval gebeurt en de natuur de loop van de gebeurtenissen vanzelf regelt. Ze wilden dat de Joden G’d als Leider van de wereld zouden vergeten.
Sommige Joden geloofden dit ook, maar toen ze het wonder met het kruikje olie zagen, begrepen ze dat G’d zich met elk detail van de natuur bezighoudt en dat er eigenlijk geen verschil is tussen de normale loop van de natuur en wonderen.
Wonder op zich
Dat olie brandt, is op zichzelf al een wonder. Onze wijzen wilden ons leren, dat ook de natuur een continu wonder is. Daarom stelden zij ook de eerste dag als feestdag in om duidelijk uit te laten komen, dat we ook in zoiets natuurlijks als het branden van olie de hand van G’d kunnen zien.
