“Joden en christenen zijn op weg naar dezelfde God, maar ieder langs hun eigen weg.” Dat zei opperrabbijn Binyomin Jacobs donderdag 22 januari in Maastricht tijdens de Limburgse viering van de Dag van het Jodendom. Jacobs pleitte ervoor dat vertegenwoordigers van verschillende religies vooral kijken naar wat hen verbindt en waar mogelijk samen optrekken.
De opperrabbijn was een van de sprekers tijdens de bijeenkomst met zo’n honderd deelnemers in het Gouvernement in Maastricht, waar werd stil gestaan bij 70 jaar bevrijding van Limburg en de 50e verjaardag van het document Nostra Aetate. In dit document van het Tweede Vaticaans Concilie nam de katholieke kerk een heel nieuw standpunt in omtrent de omgang met joden en vertegenwoordigers van andere godsdiensten.
Koerswijziging
“Veel mensen realiseren zich niet hoe ingrijpend die koerswijziging van de Kerk is geweest, aldus voorzitter Gerard Rouwhorst van de Katholieke Raad voor Israël.
De Kerk heeft duidelijk afstand genomen van antisemitisme en Jodenhaat en opeenvolgende pausen hebben dat standpunt steeds bevestigd en zelfs verder verruimd.
Net als andere sprekers verwees Rouwhorst ook naar de actualiteit van de afgelopen weken, waarin in Parijs en België aanslagen zijn gepleegd.
Helaas is de vraag hoe om te gaan met mensen van een andere religie zeer actueel en zelfs urgent geworden.
Volgens Rouwhorst is het sinds Nostra Aetate in ieder geval heel duidelijk dat het de plicht van elke katholiek is om jodenhaat te voorkomen.
Regionale verschillen
Tijdens de bijeenkomst sprak ook dr. Herman van Rens, die onlangs het boek ‘Vervolgd in Limburg’ heeft geschreven over onderduikers en het verzet in Limburg. Hij heeft daarbij het spoor gevolgd van diverse Joden die in Limburg ondergedoken zaten en uiteindelijk toch naar concentratiekampen in Duitsland en Polen werden weggevoerd.
Uit zijn onderzoek blijkt ondermeer dat er in Limburg grote regionale verschillen waren tussen de mate waarin onderduikers werden geholpen. Volgens Van Rens gebeurde dit vooral in gesloten sociale kringen, zoals de gereformeerden in Heerlen of de boeren in Noord-Limburg. Heel belangrijk was volgens Van Rens daarin ook de rol van aansprekende leiders. Met name een groot aantal priester gaf wat hem betreft het goede voorbeeld.
Pastoor Vullings
Over een van die priesters – pastoor Vullings – uit Grubbenvorst wordt momenteel een documentaire gemaakt. De pastoor hielp vele tientallen Joden aan een onderduikadres, maar stierf uiteindelijk zelf in een concentratiekamp. Uit dank voor zijn hulp componeerde een van zijn Joodse onderduikers een katholieke requiemmis voor pastoor Vullings. Deze is onlangs herontdekt. Dit requiem wordt in april in de kerk van Grubbenvorst opnieuw uitgevoerd. De documentaire over zijn leven is binnenkort in diverse Limburgse filmhuizen te zien.
Teken van hoop
Tijdens de ‘Dag van het Jodendom’ sprak ook gastheer gouverneur Theo Bovens. Ook hij haakte aan bij de actualiteit van de afgelopen weken. Bovens zei het niet te kunnen bevatten dat mensen uit naam van een religie haat koesteren. Hij citeerde daarbij bisschop Wiertz, die onlangs in een preek verwoordde dat geen enkele wereldgodsdienst geweld predikt, maar religie wel vaak wordt misbruikt om geweld te rechtvaardigen.
Verwijzend naar het antisemitisme uit de Tweede Wereldoorlog zei Bovens:
Het is pijnlijk dat het verleden opeens weer het heden blijkt te zijn.
Hij riep iedereen op om tekenen van hoop te stellen en vooral anderen te behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden.
Resonansgroep
De Dag van het Jodendom is een initiatief van de Nederlandse Bisschoppenconferentie, die elk jaar in januari wordt gehouden. In het bisdom Roermond wordt rond deze dag steeds activiteiten georganiseerd door de resonansgroep Kerk en Jodendom, waarin zowel katholieken als Joden vertegenwoordigd zijn.
