Bemidbar en (zondag en maandag) Sjavoe’ot
BEMIDBAR (in de woestijn).
- Bij telling blijken er meer dan 600.000 mannen van 20 jaar en ouder te zijn.
- Levieten worden apart geteld: vanaf één maand. Het vervoer van het draagbare Heiligdom is hun taak.
- De stammen worden in een vierkant gelegerd rondom het Heiligdom: drie stammen per windrichting, ieder met zijn eigen banier. Zo moeten ze ook optrekken.
- De stam Levi wordt rondom het Heiligdom gelegerd.
- De rol van de eerstgeborenen wordt overgenomen door de Levieten omdat zij het gouden kalf niet hadden gediend.
- De Levieten worden verdeeld in de drie belangrijkste families: de Gersjonieten, de Kehatieten en de Merarieten.
VERDIEPING: DE ESSENTIE VAN DE TORA
Met Sjawoe’ot kregen wij de Tora in de Sinai woestijn. Wat is de essentie van de Tora?
Intellect en emotie
De berg Sinai is meer dan geografisch gegeven. Sinai staat symbool voor onze spirituele ambities. Hoe nemen we de boodschappen van de Tora in ons op? De Talmoed maakt dit heel duidelijk: om Tora te leren moeten we ons openstellen als de woestijn. We kunnen de Tora en het Jodendom niet begrijpen als het alleen maar bij een intellectuele inspanning blijft.
Lage berg
Tora moet langzaam in onze ziel doordringen. De berg in de woestijn, de Sinai, was een lage berg. Laag om aan te geven, dat de Tora alleen ons deel kan worden als wij ons bescheiden opstellen. Maar aan de andere kant is de Sinai een berg en symboliseert onze trots, dat wij de Tora hebben gekregen en tot op de dag van vandaag mogen uitvoeren. Sinai staat symbool voor de meest monumentale gebeurtenis uit de Joodse geschiedenis: onze voorouders reikten naar Boven om de Tora te vatten.
Bron van inspiratie
De Tora heeft ons volk sinds 3327 jaar geinspireerd, onderwezen, de weg getoond en verlicht. De Tora werd voortdurend geinterpreteerd. In de Spreuken der Vaderen (5:22) zegt Ben Bag Bag: “Verdiep je telkens weer in de Tora, want in haar ligt alles opgesloten en door haar leer je helder te kijken. Word oud en versleten met haar en wijk nooit van haar, want een betere levensregel bestaat niet”. Rasji (1040-1105) legt uit: “Neem het grondig door en je zult erdoor verheven worden want elke keer zal je iets nieuws leren: draai het linksom en rechtsom om ieder facet van de Tora te leren”.
Rabbenoe Jona (13e eeuw) stelt, dat alle wereldse wijsheid verborgen ligt in de Tora terwijl Bartenora (15e eeuw) meent, dat men alles wat men zoekt, kan vinden in de Tora. Maimonides benadrukt, dat wij door de Tora de waarheid zullen leren zien. Zelfs op gevorderde leeftijd moet men zich bezig blijven houden met Tora leren.
Drie niveau’s in de Tora: Lamp, licht en levensweg
Koning Salomo zei: “Want een gebod is een lamp, Tora is licht en de richtlijnen van moreel verantwoord gedrag zijn de weg van het leven” (Spreuken 6:23).
Waarom zijn lampen en een licht nodig?
Wij leven in een stevige spirituele duisternis door de beperkingen van ons lichaam en de materiele wereld, die ons omringt. Onze verstandelijke vermogens hebben problemen met de vraag hoe wij spirituele verlichting kunnen opdoen.
Wanneer ons verteld wordt acharee Hasjeem Elokeechem telechoe…ve’oto ta’avodoe oevo tidbakoen – “G’d zult u achterna gaan en Hem zullen jullie dienen en aan Hem zullen jullie je hechten” (Dewariem/Deut. 13:5) begrijpen wij op eigen houtje niet hoe wij met G’d moeten gaan of Hem moet “dienen”. Hoe hechten wij ons aan G’d? De enige lichtbron die helder genoeg is om onze levensduisternis te verdrijven en sterk genoeg is als baken om ons te richten op het pad van geestelijke perfectie, zijn de Tora en de mitsvot.
Geboden zijn een lamp
Door middel van de mitsvot geeft de Tora ons aan wat G’d van ons verlangt. Het leert ons de plichten van degenen die Hem willen dienen en beschrijft de middelen en wegen waardoor wij in staat zijn om zich te hechten aan het Opperwezen. Koning Salomo zei het al: Ki neer mitsva veTora or – “Het gebod is als een lamp en de Tora is als een licht”.
Omdat de voorschriften en richtlijnen van de Tora de levensweg definiëren, hoeft de mens niet op de tast af zijn weg te vinden zonder hoop om ooit zijn doel te bereiken. Koning Salomo was erg precies toen hij het woordje neer (lamp) gebruikte om het begrip mitsva (gebod) te beschrijven en or (licht) om het idee van de Tora te beschrijven.
Mitswot zijn gebonden aan materie
De verlichting van een olielamp is niet zo puur en abstract omdat het voortkomt uit olie en de pit. Een mitsva kan men vergelijken met een lamp. Een mitsva kan niet abstract uitgevoerd worden omdat het afhankelijk is van materiele omstandigheden. Tefilien (gebedsriemen) kan men zonder arm en hoofd niet leggen. Men kan de mitsva (het gebod) van het matsa eten niet vervullen tenzij men beschikt over tarwe en een mond om het te eten.
Totale abstractie
Hoewel het licht van een mitsva een spiritueel licht is, kan het, doordat wij in het uitvoeren ervan beperkt zijn door onze fysieke dimensie, niet zo fel en puur zijn als absoluut licht.
Tora, echter, wordt licht genoemd omdat het totaal abstract is. Tora is pure wijsheid en is niet afhankelijk van materiele substantie; haar verlichting is absoluut.
De derde dimensie
Koning Salomo zag de Tora en haar mitsvot (geboden) als twee aparte dimensies. Maar welke derde dimensie beschreef hij dan met de woorden vederech chajiem tochechot moesar – “De wegen van morele discipline zijn het pad van het leven”? De wegen van morele discipline zijn niet ingebed in de eigenlijke geboden van de Tora.
De weg is discipline
Dat klopt maar ze zijn het resultaat van onze eigen intelligentie die ons aanzet om een gedisciplineerde manier van leven te zoeken. Dit soort discipline heet derech chajiem, het pad van het leven.
De Midrasj Rabba, Leviticus, bespreekt de pasoek lisjmor et derech eets hachajiem – “De weg naar de boom des levens te beschermen” (Bereesjiet /Gen. 3:24). De woorden lisjmor derech, de weg te beschermen, verwijst naar derech erets of correct gedrag; en eets chajiem, de boom des levens, verwijst naar de Tora (Leviticus Rabba 9).
Correct gedrag gaat vooraf aan de Tora
Deze interpretatie van de Midrasj bevestigt de grondregel van onze Wijzen dat derech erets kadma laTora, correct gedrag de Tora voorafgaat, en in feite, de weg is naar de Tora. De zesentwintig generaties voor het geven van de Tora leefden aan de hand van een zelf opgelegde discipline.
Boom en weg
Volgens de Midrasj wordt de Tora weergegeven als eets, een boom, terwijl gedrag wordt omschreven als derech, een weg. Onze Wijzen verwezen doelbewust naar de Tora als boom want een boom symboliseert iets dat stevig geplant, diep geworteld en erg veerkrachtig is. De Tora werd door G’d naar de aarde gebracht (geplant) maar blijft geworteld in de G’ddelijkheid die haar bron is, en wordt zo gesymboliseerd door een boom.
Derech erets is een middel
Derech erets, morele discipline, wordt beschreven als een pad omdat een weg een middel is om tot de eindbestemming te komen. Door morele discipline bereiken wij ons spirituele en morele doel. Om ervoor te zorgen dat de reiziger niet van het pad afdwaalt en de weg kwijtraakt, moet het juiste pad duidelijk zijn.
Dit geldt ook voor de spirituele reiziger, die een gedisciplineerde route nodig heeft om zijn doel te bereiken. Om niet verward en verdwaald te raken in de donkere wildernis van wereldlijke lusten en aardse verleidingen, moet de mens die werkelijk van plan is het doel van spirituele verlichting en perfectie te bereiken, vasthouden aan het rechte pad van discipline (gebaseerd op Pirkee Avot van Rabbi Davis).
