In een volle aula van de Joodse basisschool Rosj Pina nam Joods Nederland afscheid van Raphael Evers die in Düsseldorf is benoemd tot opperrabbijn.
Namens de vier organisatoren waaraan rav Evers verbonden is geweest, richtte NIK-voorzitter Jonathan Soesman het woord tot hem.
Wij zijn hier bij elkaar gekomen om dank je wel te zeggen tegen Rav Evers en hem heel veel succes te wensen met zijn volgende stap in Duitsland. Ik spreek deze woorden uit mede namens mijn collega’s van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap, het Nederlands Israëlietisch Seminarium, Joods Bijzonder Onderwijs / basisschool Rosj Pina, en de sjoel Kehilas Ja’akow.
Kijk HIER voor een FOTOIMPRESSIE van de bijeenkomst.
Temidden van de aanwezigen waren onder meer Aviv Shir On die binnenkort als ambassadeur officieel de staat Israel in Nederland gaat vertegenwoordigen, opperrabbijn Goldschmidt van Moskou, President van de Conference of European Rabbis, rabbijnen uit Nederland, bestuurders van de Joodse Gemeenten, bisschop Woorts, dominee Karin ten Broeke, preses van de Protestantse kerk,, dominee Pieter Goedendorp, voorzitter van het OJEC, Overlegorgaan Joden en Christenen, dr. Dirk Jan Schoon, oud-katholiek bisschop van Haarlem, rector Stanislav Kielek van het bisdom Roermond, prof. Gerard Rouwhorst, voorzitter van de Katholieke Raad voor het Jodendom, Paul Slettenhaar, stadsdeelbestuurder van Amsterdam Zuid, Pim van der Hof, vice-voorzitter Christenen voor Israel, prof. Dineke Houtman van de Protestantse Theologische Universiteit, en diverse oud-leden van de Permanente Commissie (bestuur) van het NIK.
Voor Jonathan Soesman inging op de verdiensten van rabbijn Evers trok hij een opmerkelijke, humoristische, vergelijking. Wat heeft Raph Evers gemeen met mensen als Rudie Carrel, Arjen Robben en Linda de Mol, succesvolle Nederlandse landgenoten die hun carrière een paar 100 km oostelijker hebben voortgezet. Niet het voetballen, cabaret of TV presentator. De echte overeenkomst is dat we het hier hebben over top professionals, leidend in hun vak. Mensen die een groot publiek aanspreken. En die op een gegeven moment een stapje zetten om hun vak over de grens te gaan uitvoeren.
Vervolgens zei Jonathan Soesman:
Ongelofelijk uiteenlopend
Wie kijkt naar wat rabbijn Raphael Evers heeft gedaan gedurende zijn bijna drie decennia als rabbijn en geestelijk leidsman van en in Joods Nederland, dan blijkt hoe ongelofelijk uiteenlopend de onderwerpen zijn die rabbijn Evers heeft behandeld, en toegankelijk heeft gemaakt voor het Nederlandstalige publiek. Een kleine en incomplete greep uit de onderwerpen: Joodse kijk op medisch-ethische vraagstukken zoals kloneren, draagmoederschap, orgaandonatie, levenseinde; de zeven Noachidische voorschriften voor niet-Joden; Sjemitta in de praktijk van het huishouden; handleiding voor het uitzoeken en behandelen van de Arba’a minim, de loelav en de drie andere Soekot-plantensoorten; Jodendom en economie; Jodendom en ecologie; armoede; vrijgevigheid (Tsedaka); kweekvlees in plaats van vlees van gefokt vee; het belang van het herdenken van de Sjoa; sport; antisemitisme; Israel; denkrichting voor interreligieuze contacten; hoe om te gaan met geweld en religie; een Joods antwoord op Jihad … en zelfs een Joods antwoord op de vraag of er sprake is van buitenaards leven.
Er is nooit een rabbijn in Nederland geweest die over zo’n verscheidenheid aan onderwerpen zo breed, diepgaand en met oog voor de hedendaagse maatschappelijke omstandigheden heeft gepubliceerd.
Het volk van het boek
Het Joodse volk wordt het volk van het Boek genoemd. Daarmee wordt de Tora bedoeld. Op de Tora volgt nog een onvoorstelbare lijst van Joodse boeken. Het lijfboek van rabbijn Evers is de Talmoed. Talmoedisch denken, de Echte Tora, De Talmoed geanalyseerd, Oude wijn in nieuwe zakken, en Aan tafel bij de Rabbijn, zijn boeken van rabbijn Evers waarmee hij op inleidende wijze een inzicht geeft in de wereld van de Talmoed en het Joodse leren en leven.
Joviale begroeting
Een van de vele boeken die rabbijn Evers heeft geschreven, De Echte Tora behandelt ondanks dat je op basis van de titel anders zou verwachten, onderwerpen uit … de Talmoed. De Talmoed telt bijna zesduizend pagina’s. Rabbijn Evers heeft ze allemaal gelezen en bestudeerd; zelfs meerdere malen. Iedere ochtend staat hij in alle vroegte, vaak al om 4.30 uur op, om zich te storten op de eerste werkzaamheden van de dag, de dagelijkse Talmoed-sjioer voor te bereiden en te geven, het ochtendgebed te verrichten in de Kehilas Ja’akow-sjoel, te ontbijten en dan zijn reguliere werk aan te vangen; bij het Seminarium, of bij het NIK of op de basisschool Rosj Pina, afhankelijk van de dag van de week. Hij heeft er dan al een dagdeel opzitten. Daar komt hij binnen met een glimlach op zijn gezicht en een joviale begroeting aan de andere medewerkers.
Steeds nieuwe mensen
Aan Rosj Pina is hij meer dan veertig jaar verbonden geweest. Honderden kinderen heeft hij in de loop der jaren met enthousiasme over Jodendom verteld en geleerd.
Tegelijk met zijn benoeming tot rabbijn van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap besloten de bestuurders van de Gerrit van der Veenstraat-sjoel Kehilas Ja’akow om rabbijn Evers tot rabbijn van hun sjoel te benoemen. Hij is al die jaren de spil van de sjoel geweest, trok steeds nieuwe mensen er naar toe en zorgde voor een continue stroom aan sjioerim van hemzelf en regelmatige gastsprekers. Zijn in uren grootste aanstelling was bij het Seminarium, eerst als studiecoördinator en vanaf 1989 als rector. Rabbijn Evers trok grote aantallen leerlingen.
Grote halachische kennis
Naast rector en NIK-rabbijn is rabbijn Evers ook rabbijn van Rotterdam geweest. Daar heeft rabbijn Evers onder meer geadviseerd over het maken van een Eroev; de haalbare plannen liggen er, nu de uitvoering nog. En natuurlijk heeft hij het Rabbinaat van Amsterdam bijgestaan bij tal van zaken, waaronder de bouw van het nieuwe Mikwe in Amstelveen en de herintroductie van de Eroev, waarmee Amsterdam met Antwerpen, Straatsburg, Wenen en Venetië een van de heel weinige steden op het Europese vasteland is met een Eroev. Zowel bij Mikwe als bij Eroev is zijn grote halachische kennis, gecombineerd met zijn inzicht in de plaatselijke Nederlandse verhoudingen, een belangrijke pijler gebleken bij de totstandkoming van beide projecten.
Interreligieuze dialoog
Uit de aanwezigheid van zovelen bestuurders van kerkelijke organisaties in Nederland blijkt wel dat rabbijn Evers niet alleen binnen de Joode gemeenschap, maar ook naar buiten toe, en dan in het bijzonder op het gebeid van interreligieuze relaties een belangrijke rol speelt.
Het belang van de interreligieuze dialoog heeft rabbijn Evers van huis uit mee gekregen. Zijn vader Hans Evers behoorde tot de oprichters van het OJEC, het Overlegorgaan Joden en Christenen en veel van de christelijke gesprekspartners die rabbijn Evers trof, hadden nog met zijn vader en of ook met zijn moeder gedialogiseerd. Zij is helaas kortgeleden overleden.
Wie rabbijn Evers met een dominee of priester heeft horen spreken over de inhoud en betekenis van een Psalm begrijpt de betekenis van de uitdrukking ‘komend uit een en dezelfde wortel’.
Aan een groep christelijke theologen weet hij op diepgaande wijze uit te leggen welke waarde het Jodendom hecht aan herdenken. In het debat rond de 24-uurs economie is het rabbijn Evers die er een boek over schrijft; waarmee het Jodendom als enige religieuze stroming het belang van een wekelijks collectief rustpunt in de samenleving onder woorden brengt.
Eind vorig jaar sprak rabbijn Evers bij een bijeenkomst ter herdenking van 50 jaar Nostra Aetate, de pauselijke boodschap die de katholieke kerk met een reuzenstap dichter tot het Jodendom bracht. Daar zei rabbijn Evers:
Ik onderschat de verschillen niet maar besef terdege dat luisteren naar elkaar muren slecht. In gesprek gaan betekent de ander erkennen als autonoom in eigen verantwoordelijkheid, waarderen, dat de ander anders is, de tegenstellingen binnenvoeren onder de paraplu van wederzijds vertrouwen. Extremisme past hier niet – van beide kanten. De dialoog is er alleen voor de gematigde geesten. Dialoog verrijkt en bevrucht over en weer.
In de moderne wereld, die bol staat van vooroordeel en onrecht, vechten wij samen voor een wereld met respect, ook voor de zwakkeren. Als wij de rijen sluiten en dit oprecht willen, zullen binnen de kortste keren armoede, onrecht, racisme en sociale onrechtvaardigheid tot het verleden behoren. Wij blijven elkaar nodig hebben… .
Vriend en medestander
Rabbijn Evers doet zijn werk met een ongekend enthousiasme, met grote passie en met een aanstekelijke opgewektheid. Dit heeft de laagdrempeligheid in het contact met de rabbijn in sterke mate vergroot. Daardoor is de rabbijn ook altijd Raph gebleven, de afkorting van zijn naam Raphael die zijn ouders hem gaven. En daarmee ook altijd ‘one of us’ gebleven. Zijn kennis dwingt respect af, maar zijn openheid en enthousiasme maken dat hij voor velen ook de vriend en medestander is gebleven.
Breedheid van de Talmoed
De geestelijke bagage en opgedane kennis en inspiratie van zijn Talmoed-les in de vroege ochtenduren neemt hij de rest van de dag mee.
Alles wat je maar kunt bedenken wordt in de Talmoed behandeld,
is een bekende uitspraak van rabbijn Evers. Deze ongekende breedheid van de Talmoed lijkt ook de leidraad te zijn voor het werk van rabbijn Evers zelf. Geen onderwerp of het wordt door hem behandeld. Daarbij betrekt hij naast de Rabbijnse bronnen ook vaak zijn oordeel en kennis over de menselijke geest, en het menselijk gedrag. Rabbijn Evers is naast rabbijn ook psycholoog.
Eigenlijk is rabbijn Evers voortdurend aan het werk. Rabbijn-zijn is zijn roeping. Op een sociaal event, een bruiloftsdiner, een bar mitswa-viering, de opening van een tentoonstelling, een receptie of kiddoesj duurt het ongedwongen samenzijn bij rabbijn Evers altijd maar betrekkelijk kort. Wordt hij niet aangeschoten en aangesproken door de andere gasten, dan gaat hij zelf wel aan het werk en besluit met een aanwezige collega over een rabbinaal onderwerp te gaan praten, of met een bestuurslid of functionaris van een Joodse organisatie problemen te bespreken of spontaan plannen te bedenken of zich ontwikkelende plannen verder proberen te brengen.
Diepgaande wereld van het Jodendom
Even ontspannen, luieren op vakantie … het zijn voor rabbijn Evers nauwelijks bekende begrippen. Tomeloos, niet in te tomen, is zijn inzet en werklust. Zijn dadendrang en gedrevenheid zijn ongeëvenaard en zijn productie en de breedte van het spectrum dat hij Joods Nederland heeft getoond onvergelijkbaar. En voor de niet-Joodse samenleving geldt dat hij religieus-Joods Nederland een gezicht heeft gegeven en de vele facetten van de diepgaande inhoud van de wereld van het Jodendom aan Nederland uit de doeken heeft gedaan.
Zijn motto: continuïteit van het Joodse volk en het Jodendom. Zoals rabbijn Evers het zelf zegt:
Dat heeft mijn ontwikkeling geïnspireerd. Ik heb meegekregen dat we altijd positief en optimistisch moeten blijven bijdragen aan de maatschappij. Het goede in de mens staat altijd voorop.
Ter herinnering aan de veelzijdige activiteiten die rabbijn Evers heeft ontplooid, waaronder allerlei publieke optredens, ontmoetingen en deelnamen aan bijzondere gebeurtenissen, kreeg hij een fotoboek waarin een keuze uit de vele gebeurtenissen is terug te vinden.
