Op Seideravond beleven wij ons bovennatuurlijke volksbestaan opnieuw. De ontstaansgeschiedenis van het Joodse volk was uniek. Onder de meest uitzichtloze omstandigheden werd een natie geboren die bestand bleek te zijn tegen alle sociologische conventies. Israël werd een volk in een vreemd land, onder een drukkende slavernij waarin ons alle rechten werden ontzegd.
Opperrabbijn R. Evers
De toekomst leek verloren. De baby’s werden in de Nijl geworpen. Wij werden geboren in bloed en zouden blijven voortgaan te leven bij bloed. Het symbool van een leven vol zelfopoffering en zelfverloochening ter verkondiging van de enige waarheid. Het was de profeet Jechezkeel die de geboorteweeën van het Joodse volk in Egypte zo treffend schilderde: ‘Ik trok over u heen en zag u wentelen in uw bloed en ik zei tegen u: In uw bloed zal u leven, bedamajich chaji”.
Het uitverkoren volk was voorbestemd voor een totaal andere levensdimensie dan de rest van de mensheid. Bij de doortocht door de Schelfzee schrijft de Tora dat de Joden “wejàminoe baSjeem oeweMosjé awdo” ‑ geloofden in G’d en in Mosje, zijn dienaar. Ook de Joodse slaven in Egypte hielden zich staande door hun geloof. Maar het geloof na de bovennatuurlijke bevrijding had een heel ander karakter.
Enige echte realiteit
Wat is geloof? Sommigen geloven dat G’d de wereld heeft geschapen. Anderen gaan ervan uit dat G’d nog steeds ingrijpt in het wereldgebeuren. De hoogste vorm van geloof is dat G’d de enige echte realiteit is. De geschiedenis heeft de realiteit van G’ds Tora als het transportabele vaderland van het Joodse volk bewezen. Op Seideravond zingen wij de lof van G’d die ons wegvoerde uit Egypte. Een vreemde zaak. G’d brengt ons eerst naar Egypte en laat de Egyptenaren ons verdrukken. Daarna verlost hij ons en eist van ons, dat wij hem dankbaar zijn. Het lijkt een paradox maar op Seideravond vieren wij zowel de ellende als de verlossing.
Dubbelheid
Seideravond is een herbeleving van de totale Egyptische ‘experience’. Deze dubbelheid ligt reeds verankerd in de matsa. De matsa wordt zowel het ‘brood der armoede’ als het ‘vrijheidsbrood’ genoemd. Juist in de eenvoud van ons geloofsbestaan ligt onze vrijheid en veerkracht. Ellende en verlossing tegelijkertijd zijn onze identiteit geworden.
Wat is het verschil tussen Chameets, gerezen brood, en matsa? Matsa bestaat alleen uit water en meel, het is vrijwel smakeloos. Door toevoeging van gist ontstaat een rottingsproces dat een veel smakelijker brood produceert. Op Pesach mogen wij gerezen producten zelfs niet in ons bezit hebben. We moeten dit alles tot stof verklaren. Het Chameets‑verbod betekent dat wij ons eens per jaar volledig moeten losmaken van iedere gebondenheid aan onze aardse genietingen en onze materiële neigingen. Verslaving is slavernij ‑ vrijheid is nergens aan gebonden zijn. Ons brood van vrijheid is ons brood. Onze rechteloze positie bleek onze kracht. Omdat wij niet gebonden waren aan land, status of maatschappelijke positie konden wij G’d onvoorwaardelijk volgen.
