De geschiedenis van Ester en Mordechai, van koning Achasjverosj en Haman is het verhaal van de omgekeerde wereld. De Poerimgeschiedenis begint nadat Achasjverosj een grote militaire overwinning heeft behaald. Dat moet uiteraard gevierd worden. De feestelijkheden worden afgesloten met een koninklijk banket. Tot zover niets bijzonders, niets dat voor een koning afwijkend is. Maar dan … . De koning gebruikt bij de afsluitende maaltijd de bekers uit de Tempel in Jeroesjalajim. Zou deze profanisering een brug te ver zijn geweest en Gods toorn hebben opgeroepen?
Ruben Vis
Omkering
Het feest loopt door onverwacht opstandig gedrag van de koningin uit de hand. Koning Achasjverosj stuurt zijn vrouw weg en neemt er Ester uit het nietige Joodse volk als nieuwe koningin er voor in de plaats. Omkering op omkering op omkering.
Haman wil zich wreken op de Joden terwijl het juist de Jood Mordechai was die het leven van de koning redde door een couppoging te verijdelen. Opnieuw een omkering.
Wanneer Ester besluit om haar ultieme pleidooi te doen om het decreet dat de uitroeiing van de Joden betekent, om te draaien, draagt zij Mordechai op: Leech, kenos et kol hajehoedim (Ester 4:16), Ga! Verzamel alle Joden.
Zit in de aaneenschakeling van omwentelingen, in alle omdraaiïngen die als een rode draad door de Poerim-geschiedenis lopen, de hand van God?
Zelf zal ze vasten en dan voor de koning verschijnen om voor de Joden te pleiten, terwijl je niet zonder uitnodiging bij de koning mag komen. Opnieuw een omkering. Waarin schuilt hier de omkering? Uiteraard in de onuitgenodigde verschijning van Ester voor de koning. Een verschijning voor de koning die goed uitpakt in plaats van bestraffing van de onuitgenodigde zoals gebruikelijk was. Omkering nummer zoveel. Zit in de aaneenschakeling van omwentelingen, in alle omdraaiïngen die als een rode draad door de Poerim-geschiedenis lopen, de hand van God?
Belabberd
Ook de beslissing om langdurig te vasten en dan naar de koning te gaan is een omdraaiing. In plaats van er zo goed verzorgd als maar mogelijk is, uit te zien, zal Ester er op z’n zachtst gezegd belabberd uit hebben gezien na drie dagen vasten. Ester zocht geen steun in uiterlijke schoonheid om de koning op andere gedachten te brengen maar zocht haar steun bij tefilla en inoei nefesj – het pijnigen van de ziel, vasten dus.
En Mordechai? Terwijl hij Ester tot dan had geïnstrueerd hoe zij zich moest opstellen, worden de rollen nu omgekeerd. Het is Ester die aan Mordechai de opdracht geeft: Ga! Verzamel alle joden – kenos et kol hajehoedim.
Als we allen verzameld zijn en bereid zijn om mee te doen, mee te dawwenen, mee te vasten, ons gezamenlijk opoffering te getroosten dan komt de ommekeer. Poerim leert om de boel om te keren, op z’n kop te zetten, om te draaien. Vandaar dat Poerim een dag van grappen is, de dag van de verkleedpartij en van de maskers.
Het Poerimverhaal is een aaneenschakeling van omkeringen. Met als boodschap dat wij ook in onze eigen levens de ommekeer kunnen veroorzaken; onze levens in eigen hand kunnen nemen en afwijken van het geijkte pad.
Afwijken van het geijkte pad
Maar deze humor heeft een serieuze veel dieperliggende basis. Het Poerimverhaal is een aaneenschakeling van omkeringen. Met als boodschap dat wij ook in onze eigen levens de ommekeer kunnen veroorzaken; onze levens in eigen hand kunnen nemen en afwijken van het geijkte pad. Door onze eigen waarden, normen, tradities, gebruiken en voorschriften te handhaven, leeft het kleine Joodse volk voort. Ester en Mordechai slaagden daar in door hun wereld op z’n kop te zetten.
Wees een Ester of een Mordechai
Ga! Zei Ester. Neem actie. Verzamel alle Joden – kenos et kol hajehoedim. Die opdracht geldt ook voor ons. Neem initiatief, in je eigen leven. Op menselijk vlak, door in te grijpen waar ingrijpen kan en jij op die manier een betekenisvolle verandering teweeg kan brengen. Verzamel alle Joden, doe er aan mee om bijeen te komen. Op Poerim (dit jaar in het weekend, op uitgaande sjabbat, zaterdagavond en op zondag) samen de Megilla te lezen en de vreugde van de omkering vieren. Kenos et kol hajehoedim, door bijeen te komen, deel te nemen aan deze Poerimbijeenkomsten of welke andere Joodse activiteit dan ook. Om daarna de Poerim-boodschap gedurende het verdere jaar uit te dragen: Ga, en kom bijeen, onze collectiviteit maakt ons tot volk. Wees een Ester of een Mordechai. Pleeg jouw inzet waar je ziet dat het nodig is, om de omdraaiing teweeg te brengen.
