Ruben Vis, Chanoeka, Leeuwarden 2017
Chanoeka, Leeuwarden, het derde lichtje in de Chanoekia brandt. We zijn onderweg naar kaarsje acht en nog niet eens halverwege. Chanoeka duurt een week plus 1 dag. Zo gaan we in opgaande lijn, steeds een kaarsje meer totdat de chanoekia met zijn acht armen volledig brandt. Acht dagen is een week plus een dag.
Een week heeft iedere 24 uur een nieuwe dag. Na zeven dagen is de week compleet. Dan vieren we wekelijks de afsluiting van de week; de sjabbat. Rustpunt in de tijd, rustpunt in ons gejaagde bestaan. Geen werk, geen druk druk druk maar rust rust rust. Geen neurotisch volgen van het nieuws, of van sociale media maar een dag om in alle rust aandacht te besteden aan onszelf, aan onze relatie met het Opperwezen en aan onze directe omgeving, gezinsleden, sjoelgenoten.
En dan na dat sjabbat is afgelopen begint de race weer van voren af aan. Eigenlijk willen we helemaal geen afscheid nemen van die sjabbatsfeer. Een sfeer die we koesteren. Wie heeft er zoiets moois als de sjabbat. De 24-uurs economie, 7 daagse werkweek? Niet wij, wij koesteren onze rustmomenten, een collectief rustmoment, de sjabbat.
Daar wil het NIK bij behulpzaam zijn. We hebben de prachtige nieuwe Sjabbat sidoer uitgegeven, in full color. Heeft u ooit een sidoer, of gebedenboek gezien in full color! Kleur heeft een functionele betekenis en dus ook in een gebedenboek, om het dawwenen, het deelnemen aan de Sjabbatdienst in sjoel of thuis zo gemakkelijk mogelijk te maken.
Na sjabbat begint de race weer van voren af aan. Probeer eens op sjabbat 25 uur offline te zijn. Geen smartphone, geen tablet, Ipad of computer. En … het is in ieder geval voor mij wekelijks weer een uitdaging, probeer dan de greep naar de smartphone zo lang mogelijk uit te stellen op de zaterdagavond. Zo verleng ik de sjabbatsfeer.
Terug naar Chanoeka, naar waar we vanavond hier bijeen zijn. Chanoeka duurt acht dagen; dat is een week plus een dag. Zodat als de Chanoekia op de achtste dag volledig brandt we daarmee de continuïteit willen uitdrukken. De tweede dag is een nieuwe ten opzichte van de eerste dag, de derde dag is een nieuwe dag ten opzichte van de eerste en ten opzichte van de tweede dag. Maar de achtste dag is niet meer nieuw, want die is zoals de eerste dag. De cirkel is rond. De inwijding, Chanoeka betekent inwijding – want de onklaar gemaakte tempel destijds in Jeroesjalajim werd opnieuw ingewijd, is compleet. En voor ons geldt de reexperience daarvan thuis in ons eigen kleine heiligdom, onze Joodse woning.
De achtste dag Chanoeka is niet alleen de laatste dag van het Chanoeka-feest maar ook de eerste dag van de eerste week nà het begin van Chanoeka. De eerste dag van de eerste week van de rest van het jaar, de rest van ons leven. Ons huis is klaar, ons huis is ingewijd en met ons ingewijde huis gaan we de verdere toekomst in. Een toekomst in en vanuit een Joods huis.
Realiseren we ons in de sleur van ons leven wel dat we in een Joods huis wonen? Waar Joodse waarden en normen gelden, waar een Joodse sfeer hangt. In een Joods huis is de sjabbat het wekelijkse rustpunt en wanneer we vrijdagavond thuiskomen en de tafel voor sjabbat gereed zien (of in gereedheid hebben gebracht), er extra kaarsen zijn aangestoken, dan ook zien we: dit is een Joods huis. Een huis waar waarden en tradities worden beleefd die teruggaan op de tijd van Avraham, Jitschak en Ja’akov, op de tijd waarin Maccabim streden voor Tora en mitswot, voor Joods onderwijs aan onze kinderen. Joods onderwijs zoals we dat als Joodse Gemeente aan kunnen bieden en met behulp van de Jeled-leermiddelen van het NIK, een Joodse opvoeding met het deelnemen van onze kinderen aan het machanee dat ook deze maand weer gaat plaatsvinden van Tikwatenoe waar ook uw en onze kinderen uit heel Nederland aan deel kunnen nemen.
Een woning die je binnenkomt nadat je de mezoeza bent gepasseerd. Een woning waar een sidoer (gebedenboek), een choemasj (Tora), een machzor (feestdagen gebedenboek) in de boekenkast staat of in een la ligt. Waar uit onze Joodse lestijd nog het boek Van Jom tot Jom is te vinden. Waar een souvenir uit Israel aan de muur hangt of op het dressoir staat, een jaartijdlampje in de kast wacht tot het op de jaartijddag van vader of moeder of overleden echtgenoot of echtgenote er uit wordt gehaald om te worden aangestoken.
En op Chanoeka staan we bij deze opsomming welbewust stil. Als voor het Chanoeka-feest de kandelaar tevoorschijn wordt gehaald. De Chanoekia waar acht kaarsen in passen en een extra kaars, de sjammasj. De Chanoekia met zijn acht kaarsen memoriseert het Chanoeka-wonder. De hoeveelheid olie voor de Tempelmenora in Jeroesjalajim was nog genoeg voor een dag en het zou acht dagen kosten om nieuwe olie te verkrijgen. De menora bleef acht dagen branden; een wonder!
Iedere avond als we een kaarsje meer aansteken in onze Chanoekia, bouwen we een gewoon huis om tot een Joods huis. De verbouwing duurt een week en na die week brandt de Chanoekia op de achtste avond in volle omvang. Zie hem shinen!
Daarom wens ik u, het bestuur, de leden en sympathisanten van de Joodse Gemeente Leeuwarden en alle andere aanwezigen, een heel goed en mooi Chanoeka. Met de hoop en verwachting dat de stralen van de Chanoeka-lichten ook na deze avond en na afloop van de Chanoeka-dagen, verlichting in uw huizen en in uw leven zullen blijven brengen.
