Ma nisjtanna halajla hazè mikol haleelot… misschien wel het bekendste lied. Wie kent de melodie op deze woorden niet?
Waarom is deze avond anders dan alle andere avonden van het jaar?
Na deze inleidende woorden vervolgt het kind: sjebechol haleelot anoe ocheliem chameets oematsa, alle andere avonden eten we zowel chameets als matsa maar vanavond alleen matsa.
Daarop volgen nog drie vragen: over het eten van maror, over twee keer indopen en over het links leunen.
En als het kind de vragen heeft gesteld volgt met de woorden Awadiem hajienoe – onze voorouders waren slaven in Egypte – het antwoord.
Maar wacht even; de haĝada vertelt inderdaad heel erg veel, maar geeft de haĝada wel antwoord op de vragen?
Ja en nee! In de haĝada vinden we antwoorden op de eerste twee vragen. Er wordt in de haĝada uitgelegd waarom we matsa eten en de reden voor het eten van maror wordt toegelicht. Maar op de laatste twee vragen is helemaal geen concreet antwoord in de haĝada terug te vinden!
Waarom niet?
De volgende gedachte.
Met Pesach vieren we de geboorte van het joodse volk en proberen wij de betekenis en de geschiedenis van ons volk aan de kinderen, aan de volgende generatie, over te brengen.
Hierbij beginnen we met het stellen van vragen, of beter gezegd, we geven de kinderen de gelegenheid om vragen te stellen ….
Waarom?
Vragen stellen is belangrijk voor een kind en voor ieder mens.
Als men iets niet begrijpt moet men daarover vragen kunnen en mogen stellen!
Stel het kind heeft twijfels, dan moet hij dat kunnen uiten en een luisterend oor vinden bij zijn ouders.
Het Jodendom is niet bang voor vragen, integendeel!
Oprechte vragen zijn een manier van verdieping; het zijn juist de vragen die aanzetten om zich nog meer te verdiepen.
Daarom begint de viering van de bevrijding van het joodse volk uit slavernij en daarmee het feitelijk begin van ons volksbestaan met ma nisjtanna… met vragen.
Maar toch, waar zijn de antwoorden op twee van de vier vragen gebleven?
Sommige vragen worden beantwoord, terwijl andere vragen onbeantwoord blijven…
Ook dit hoort bij het ontstaan van ons volk.
Ook dit is een boodschap aan de kinderen (en aan ons allen).
De mens zal nooit alles kunnen begrijpen. Niet op alle vragen zijn er antwoorden die wij kunnen begrijpen.
Geloof houdt juist in te erkennen dat er dingen zijn die ons te boven gaan, dat er dingen zijn waarvan wij beseffen dat alleen G.d het doel en de reden daarvan weet.
Sterk verhaal? Snijdt dit hout? Jazeker!
Het bewijs: jaar in jaar uit vieren we Pesach. Jaar in jaar uit, meer dan 3300 jaar heeft ons volk aan de seidertafel gezeten. En al die jaren hebben we vragen gesteld. En iedere keer opnieuw kregen wij antwoorden op slechts een deel van de vragen en bleef een tweede deel onbeantwoord!
Maar heeft dit ons vertrouwen geschaad? Nee!
Want we zijn het volgende jaar gewoon weer terug gekomen!
Dát is de kracht van het Jodendom! Ondanks vele onbeantwoorde vragen toch de kracht vinden en het vertrouwen om verder te gaan. Zo hebben wij al meer dan 33 eeuwen als volk geleefd en overleefd.
Met de beste wensen voor een koosjere en fijne Pesach!
Rabbijn Jehoeda Vorst
