“Europa onderzoekt volgend jaar of het vooruit- en terugzetten van de klok wel zin heeft.” Dat schreef het toenmalige NIK magazine Hakehillot in december 2005. We zijn inmiddels ruim twaalf jaar verder. En de discussie is nog steeds gaande binnen de Europese Unie. Het heeft er toe geleid dat de Europese Commissie (het bestuur van de Europese Unie) heeft besloten de burgers te raadplegen. Op https://ec.europa.eu/info/consultations/2018-summertime-arrangements_en is de raadpleging te vinden die nog tot 16 augustus is in te vullen.
Wat is het belang voor ons, Joden, bij wel of geen zomertijd?
Aan het begin van de zomertijd is het Pesach en moeten we lang wachten tot we aan de Seder kunnen beginnen. In het najaar valt Soekot ook nog in de Zomertijd en geldt hetzelfde probleem: niet eerder beginnen met de kiddoesj van de avond van Soekot voor dat het ‘nacht’ is , en door de Zomertijd is het een uur later nacht dan zonder Zomertijd.
Het is niet het enige probleem. Op Jom Kipoer, de Grote Verzoendag, duurt het vasten langer als gevolg van de zomertijd. Het zelfde geldt voor de vastendagen die in hartje de zomer vallen: 17 Tammoez en 9 Aw, waar het vasten eindigt rond 23.00 uur.
Ik ben absoluut voor het afschaffen van de zomertijd.
Opperrabbijn Evers: “Ik ben absoluut voor het afschaffen van de zomertijd. Want in veel opzichten is de jaarlijkse tijdverandering van lente tot herfst niet minder dan een drama voor Joden die zich houden aan de Joodse voorschriften. Voor vrouwen die naar het Mikwe gaan, betekent de conversie van de klok met een uur vooruit een serieus probleem. Wie ‘s avonds het Mikwe bezoekt, en dat is dus a dat het ‘nacht’ is, duurt het bezoek tot laat in de nacht. En als het Mikwe ver weg is, niet in je eigen woonplaats, maar ook nog op een flink aantal kilometers afstand, dan is het ook erg laat voor de vrouw om terug naar huis te kunnen gaan. Nog los van de vraag of de weg gevaarlijk is ’s nachts, en of er openbaar vervoer is voor wie geen auto heeft.”
Er zijn vele andere redenen waarom de afschaffing van de zomertijd Toragetrouwe Joden verlost van grote problemen. Opperrabbijn Evers wijst erop dat het in zorgcentra bijna onmogelijk is om in de zomer de ouderen hun sjabbatmaaltijd op sjabbat, en niet vrijdagmiddag voor dat het sjabbat is, aan te bieden. Vrijdagmiddag is dan nog wel gewoon ergens na zes uur, maar sjabbat kan in de zomer soms niet eerder beginnen dan half negen. Eten om zes uur of half acht is dus op vrijdag te beschouwen als vrijdagmiddag. Sjabbat begint op z’n vroegst pas een uur of anderhalf uur later.
Voor jonge kinderen is het vaak te laat op vrijdagavond om wakker te zijn tijdens het Sjabbat-diner. In de synagoge moet je te vroeg bidden in de zomer. Bovendien, in hartje zomer kan je alleen het Sjema-gebed van de avond zeggen na 23:05 uur. Tot die tijd moet je opblijven of de wekker zetten om ‘s avonds het Sjema te zeggen zoals voorgeschreven na het zichtbaar worden van de drie sterren. Wat te denken van een kind, wel bar mitswa, maar toch nog niet zou oud dat het iedere avond laat naar bed mag. Als er geen Zomertijd bestaat, gaat zijn klok een uur eerder en is het tien over tien in plaats van flink na elf uur dat hij z’n Sjema zegt en naar bed gaat.
In de ochtend begint de dag te vroeg en zijn de tijden waarop de ochtendgebeden mogen worden gezegd, snel voorbij. De doordeweekse combinatie van middag- en avondgebed is in de zomer relatief laat. Dan keert men om negen uur terug naar huis uit de synagoge en kunnen daarna geen activiteiten meer worden gepland. De sjabbatuitgang is zo laat dat mensen op Motsaé Sjabbat niet zo laat naar sjoel komen met als gevolg dat er geen minjan meer is.
Opperrabbijn Evers: “Zomertijd veroorzaakt ernstige problemen, niet alleen voor ons Joden. De EU voert momenteel een online-enquête uit over het onderwerp, dat al veel mensen heeft aangetrokken. Ik hoop oprecht dat de meningen van de burgers serieus zullen worden genomen door de regeringen van Europa en het Europees Parlement in Brussel. Er is een halachische oplossing voor bijna alle problemen. Maar het zou veel gemakkelijker zijn als we niet gedwongen zouden worden om oplossingen te vinden voor problemen die we zonder de zomertijd niet zouden hebben.”
