Zoals de Talmoedgeleerden zich afvroegen, mai chanoeka, wat is Chanoeka, stel ik mij ook van jaar op jaar die vraag: wat is Chanoeka? Wat is de betekenis van het inwijdingsfeest, het feest dat we vieren vanwege de herinwijding van de tempel? Chanoeka betekent wel inwijding, maar het is de her-inwijding. Het was een herinwijding alsòf het een inwijding was.
Ruben Vis
De Talmoedgeleerden zagen in het Chanoekawonder niet zo zeer de militaire overwinning op de Griekse overheersers, maar het bovennatuurlijke van het kleine kruikje olie dat brandstof voor acht dagen bevatte. Dat kruikje maakte de inwijding mogelijk. De Joodse waarden prevaleerden weer boven de vreemde waarden, boven de Griekse waarden. Dat is de boodschap van het kruikje, van het Chanoekawonder en datgene wat we vieren. Chanoeka is het feest van het omarmen van de Joodse waarden.
Bezinnen
Ook in onze tijd en in onze omgeving komt Chanoeka om ons te laten bezinnen op onze Joodse waarden. Medeleven tonen met de slachtoffers van Pittsburgh, elf joden die in hun synagoge op sjabbat werden vermoord. Daar is in diverse sjoels aandacht voor geweest. Zoals de voorzitter van een van de kehillot binnen het NIK het verwoordde: “Onze sjoel is een plek waar wij onze vreugdes en helaas ook onze verdrietige momenten met elkaar willen delen.”
In eigen land en eigen kring is het tijd voor bezinning op Joodse waarden. Het was koningin Beatrix die over de pers destijds zei: ‘de leugen regeert’. Nu noemen we het fake news.
Eigenbelang en individualisme
Eigenbelang en individualisme zijn waarden die haaks staan op het Jodendom. Kol Jisraël Areviem Zeh Bazeh – het hele Joodse volk is verantwoordelijk voor elkaar. Ook in Joods Nederland moeten we op zoek naar Joodse waarden, naar emmet, waarheid, en naar ne’emanoet, betrouwbaarheid en oprechtheid. Een kerkgenootschap is een geloofsgemeenschap, dus het gemeenschappelijke behoort voorop te staan. We moeten waken meegesleurd te worden door het postmodernisme waarin eigenbelang en individualisme de boventoon voeren.
Maatstaf
Kijken we voldoende naar elkaar om, gunnen we de ander oprecht zijn of haar opvatting of is eigengereidheid en misdraging de maatstaf? Trek er op uit naar andere sjoels en kehillot, naar andere regio’s waar net zo goed Rosj Hasjana, Soekot, sjabbat of Chanoeka worden gevierd, waar wordt gedawwend uit dezelfde sidoer en wordt gelezen en geleerd uit dezelfde Tora, dezelfde kasjroetlijst app wordt geraadpleegd en er een even zo groot verdriet is om de elf doden in Pittsburgh, raketten uit Gaza of hongersnood en epidemieën door oorlogsgeweld in Jemen.
Persoonlijkheid en daadkracht
De rabbijnse wijsheid dat van iedereen valt te leren – ook zo’n Joodse waarde – zou het devies moeten zijn. Pirke Avot zegt: wees een man, wat betekent: toon persoonlijkheid en daadkracht, als geen ander zich aandient. Chanoeka, het feest van Joodse waarden, wijst er op zich deze rabbijnse wijsheid aan te trekken en op die manier voor Joods Nederland op te bouwen.
De armen ineen slaan
Wie is er met mij voor HKB”H, voor het Jodendom? Mosje Rabbenoe stelde die vraag, Mattitjahoe haMaccabi, de leider van de Joodse opstandelingen tegen de Griekse overheersing, stelde die vraag. Elkaar de rug toekeren is geen Joodse waarde. De armen ineen te slaan wel. De bal, niet de man; het spel, niet de knikkers. Wie kiest er voor Hashem, voor Jodendom, voor Joodse waarden. Doe jij mee?
Zelf doen
Geen ander feest dan Chanoeka is zo geschikt om zich opnieuw te wijden aan Joodse waarden. Gelukkig heeft het Jodendom niet de noodzaak om via tussenpersonen nader tot elkaar en nader tot G’d te komen. Dat kunnen jij en ik best zelf doen. Sterker, we moeten het zelf doen, van mens tot mens, van de ene Jood naar de ander.
Van de ene Jood naar de ander
We zetten onze Chanoeka-lichten voor het raam ter verspreiding van de boodschap over het wonder van Chanoeka, van de ene Jood naar de ander. Nu is het meer dan ooit tijd om niet slechts te verkondigen de boodschap van het Chanoekawonder uit te willen dragen, maar de Chanoeka-lichten in onszelf te ontsteken en onze gemeenschap her in te wijden in de wereld van de Joodse waarden, naar elkaar, met elkaar en voor elkaar. Zo moeilijk is dat niet.
