In Middelburg is afgelopen vrijdag gevierd dat de sjoel 25 jaar geleden opnieuw werd ingewijd. De sjoel dateert uit 1705 en is daarmee na de Grote Sjoel in Amsterdam (1672) en de Esnoga in Amsterdam (1675) de oudste als zodanig gebouwde synagoge van Nederland en de oudste buiten Amsterdam. Bij de bevrijding van Middelburg werd de sjoel geraakt door een mortiergranaat. Door inspanningen van de Zeeuwse bevolking onder leiding van de chirurg Aad Vos werd de tot ruïne verworden sjoel in 1994 herbouwd en opnieuw ingewijd. Vandaag is de sjoel het centrum van bloeiend Joods leven in Zeeland.
De sjoel is klein, gebouwd in de tuin van een toen in Middelburg wonende familie. Het gebouwtje puilde uit toen achtereenvolgens de Israelische ambassadeur Naor Gillon, de loco-burgemeesters van Middelburg en Vlissingen, opperrabbijn Jacobs per videoboodschap, Aad Vos en NIK-secretaris Ruben Vis het woord voerden. De bijeenkomst werd geopend door de jonge voorzitter van de Joodse Gemeente Zeeland, David Jongeneel. Ambassadeur Gillon benadrukte de band tussen de staat Israel en haar inwoners en de Joden die buiten Israel wonen, zoals ook in Zeeland. Wethouder en loco-burgemeester Albert Vader van Vlissingen ging daarop in een enorm betrokken en gloedvol betoog verder door te wijzen op de samenloop van deze datum, 29 november, met de datum van 29 november 1947 waarop de Verenigde Naties instemde met de oprichting van een eigen Joodse staat.
Wat is, was er reeds lang
Ruben Vis sprak naar aanleiding van Kohelet / Prediker 1:3, Wat is, was er reeds lang, en wat zijn zal, is reeds lang geweest; en G-d verlangt de nagejaagden.
“De zin in Prediker, Kohelet, is met de verklaring van Rasji, van toepassing op ons hier vandaag. Wat er vóór ons, vóór onze tijd was, dat was reeds gedaan – de sjoel die was er al, een van de oudste sjoels notabene van Nederland. De eerste die als zodanig werd gebouwd buiten Amsterdam. En wij hebben het gezien, wij hebben gezien hoe de sjoel 25 jaar geleden is herbouwd en opnieuw kon worden ingewijd. Of we hebben het gehoord van zij die het hebben gezien, want de faam over Joods Zeeland reikt ver voorbij de Zeeuwse eilanden. En wij kunnen het bevestigen. Ja, dat is wat wij vandaag hier doen door hier bijeen te komen en gelijk de profeet Malachi zegt: Als jouw ogen het zien, – en me dunkt kijk om je heen en je ziet het -, dan zul jij zeggen: Groot is G-d, ook buiten Israëls gebied.” De volgende ochtend werd uit die profetentekst de haftara gelezen, de haftara die behoort bij parasjat Toledot.
Waardengemeenschap
Het NIK is de som der delen. Samen zijn we een kerkgenootschap, een genootschap van Joden over het land verspreid, van Groningen tot Zeeland en ik ben blij dat ik hier in Zeeland in Middelburg bij jullie mag zijn en kan zeggen dat het NIK één genootschap is van Groningen tot Zeeland.
Maar het NIK is meer dan een genootschap, het NIK zet zich in voor wie lid is en voor wie besluit lid te worden en zich aan wil sluiten bij zoiets moois als de Joodse Gemeente Zeeland. Het NIK is met zijn Joodse Gemeenten een waardengemeenschap. Als NIK ondersteunen we de Joodse Gemeenten, maken lesmateriaal voor Joods onderwijs aan kinderen in Terneuzen, in Middelburg of in Zierikzee. Voor kinderen organiseren we weekends en binnenkort een kamp van een week samenvallend met Chanoeka. We maken Nederlandse gebedenboeken voor sjabbat, feestdagen en voor door de week, de jaarlijkse Loeach, de Joodse agenda, en wekelijks onze e-letter het NIK Weekbericht, de Kasjroetlijst zodat wie geen kosjere kruidenier dichtbij heeft, zoals u hier in Zeeland, ook bij de gewone supermarkt de kosjere boodschappen kan doen, en we houden 240 Joodse begraafplaatsen in stand zoals de zes in Zeeland. Dat doen we samen met de Joodse Gemeente Zeeland en lokale en regionale overheden en vrijwilligers. Samen, omdat het en Joods en Zeeuws erfgoed is.
