Opperrabbijn mr. drs. R. Evers
Dewariem/Deuteronomium 7:12-11:25
EEKEV (onderweg naar de beloning): Nogmaals brengt Mosjé de mensen onder ogen dat ze, als ze zich houden aan de geboden, gezegend zullen zijn, maar als ze hooghartig zijn, problemen zullen krijgen. Hij brengt hen de zonde van het gouden kalf in herinnering en hoe HaSjeem het volk had willen vernietigen. Het lukte Mosjé G’ds woede tot bedaren te brengen. Weest niet hardnekkig maar dien G’d met heel je hart. Mosjé brengt veel gebeurtenissen in herinnering, ook de Stenen Tafelen van het Verbond. Mosjé legt de nadruk op G’ds goedheid en de wonderen die Hij voor het volk verricht heeft. Ze hebben met eigen ogen gezien wat G’d met de Egyptenaren gedaan heeft. Ook Israël zal worden veroverd met de hulp van HaSjeem.
►Huidtransplantatie. Tefillien zijn zwarte huisjes op het voorhoofd en de linkerarm. Zij bevatten vier parsjiot, afdelingen uit de Tora, geschreven op perkament met zwarte inkt. Tefillien zijn van koeienhuid gemaakt, van dezelfde materie als waarvan het mensenlichaam gemaakt is om te benadrukken, dat de boodschap van de tefillien, als in een huidtransplantatie, één moet worden met de mens. De tefillien moeten zwart zijn. Zwart verandert niet zo gauw van kleur. Onze identiteit mogen we nooit opgeven. Op de hoofdtefillien staan twee letters ‘sjien’, de ene met drie pootjes en de ander met vier. De letter sjien is in getallen-waarde 300. Twee sjiens zijn totaal 2 x 300=600. Sj-sj vormt het Hebreeuwse woord ‘sjeesj’ of zes. Samen met de zeven pootjes komen we uit op 613, het exacte aantal ge- en verboden van de Tora.
►Knoop van de tefillien G’d vertelde Mosje (Sjemot 33:23):’Ik zal Mijn hand weghalen en je zult Mijn achterkant zien, maar Mijn voorkant zal nooit gezien worden.’ Rabbi Chana bar Bizna zei in naam van Rabbi Sjimon Chasida:’We leren hier, dat G’d Mosje de knoop van Zijn hoofdtefillien toonde’ (B.T. Berachot 7a). G’d draagt tefillien met daarin de lof van Israël:”Wie is als Uw volk Israël, een uniek volk op aarde”. Mosje werd de knoop van de tefillien getoond. Wat betekent dit? G’d kent vorm noch materie. Het G’ddelijke tefillien dragen kan niet fysiek bedoeld zijn.
►Liefde. G’d schiep de wereld als een daad van liefde. Onbegrijpelijk! Het hele universum werd alleen maar geschapen opdat G’d de wereld liefde kan bewijzen. Wat houdt dit in? Het grootste goed dat G’d ons kan schenken is Hemzelf. Daarom heeft G’d de mens zo geschapen, dat wij op Hem kunnen lijken. De grootste gave is de vrije wil. Dit is de betekenis van de schepping van de mens in het beeld van G’d. Maar hoe kunnen we G’d bereiken? De weg naar G’d is de Tora. Onze Wijzen leren ons dat de Tora de blauwdruk is van de wereld. De Tora is het middel, de weg tot G’d. Maar ook de tefilllien spelen hierbij een belangrijke rol. De Tora spreekt in antropomorfismen, dwz: we spreken over G’d alsof hij een lichaam heeft. G’d ziet, G’d heeft een hand, G’d slaat, G’d geneest. G’d gebruikt leentermen van Zijn schepselen om Zijn band met de wereld te benadrukken. In Kabbalistische werken staat het volgende: de liefde is de rechterhand, kracht is de linkerhand. Maar de kroon van alles is de plaats waar de tefillien rusten.
►Kroon. De wereld werd met een oneindige wijsheid geschapen. Maar voor wijsheid komt doel, wil en verlangen om te scheppen. Gelijk een kroon boven op het hoofd rust, staan doel en wil boven wijsheid. De kroon van de hele schepping is G’ds doel. De kroon van alles is de plaats waar de tefillien rusten. Dit betekent dat G’ds tefillien verbonden is met Zijn doel. G’ds tefillien zijn Zijn begrip van Israël. De Tora is G’ds middel om goed te doen. De enigen die het ultieme goed kunnen bereiken zijn degenen die de Tora accepteren. Om goed te kunnen doen moet er ook een ontvanger zijn. Toen Israël de Tora ontving werden de joden ontvanger van het goede. Daarom werd de wereld geschapen ten behoeve van Israël. Nu we stellen dat G’d tefillien draagt met de lof van Israël erin, zeggen we in feite, dat G’ds ultieme doel te maken heeft met dat begrip Israël.
►Twee krachten. Leren riemen komen uit de tefillien voort: naar rechts en naar links. Het zijn twee krachten die opereren binnen G’ds Voorzienigheid: liefde en gestrengheid. Het goede ontspruit uit G’ds liefde terwijl straf voorkomt uit Zijn gestrengheid. Deze twee werkingen opereren samen om rechtvaardigheid te creëren. Dit is de knoop van de hoofdtefillien. Mosje vroeg G’d om hem het doel van het leven te tonen (Sjemot 33:18):‘U kunt Mijn gezicht niet aanschouwen, want een mens kan Mij niet zien en blijven leven’ (33:20). Toch zag Mosje G’ds achterkant, het doel wat aan Zijn rechtvaardigheid ten grondslag ligt. G’d zei tegen Mosje: ’Ik zal je tonen waarom de goeden lijden en de kwaden zoveel succes hebben.’ G’d toonde Mosje de knoop van Zijn hoofdtefilllien. G’ds rechtvaardigheid bestaat uit twee tegengestelde krachten: liefde en gestrengheid. De riemen van de hoofdtefillien hangen voor het lichaam naar beneden. G’d stuurt de krachten van de geschiedenis, tot in de kleinste details. De geschiedenis is uiteindelijk verbonden met het doel van het Joodse volk. G’d leidt de wereldgeschiedenis om Zijn uiteindelijke doel met de schepping te bereiken.
►Bestemming. ‘De volken van de wereld zullen zien dat G’ds naam op u genoemd is en voor u vrezen’ (Devariem 28:10). Israël is het meest essentiële onderdeel van deze schepping. Het uiteindelijke doel blijft onduidelijk. Daarom moeten de tefillien zwart zijn. Over G’ds inwerking op de wereld tasten wij in het duister. Het doel van G’ds schepping blijft verborgen. Het witte perkament zit binnen in de tefillien. Pas wanneer men door de ‘black box’ heendringt, ziet men het wit. Wanneer we het over G’ds hand hebben spreken we over Zijn uitwerking in de wereld. Hij leidt de totale menselijke geschiedenis, maar ook de bestemming van ieder individu. Het uiteindelijke doel van de geschiedenis is de vervolmaking van de menselijke samenleving als ontvanger van G’ds goedheid. Dit zal gerealiseerd worden in de tijd van de Masjie’ach. De Messiaanse verwachting toont optimisme in de menselijke vooruitgang. Door naleving van de Tora geeft het joodse volk een voorbeeld van G’ds leringen aan alle mensen. Zo wordt de wereld volmaakt.
►Einde der dagen. Aan het eind der dagen zal Israël ook rechtvaardig bevonden worden in de ogen van de wereld. Millennia lang zijn wij gehecht gebleven aan G’d, ondanks alle vervolgingen. In de tijd van de Masjie’ach zal Israël erkend worden als de lijdende knecht van G’d. De tefillien bevestigen de gedachte dat Israëls lotsbestemming verbonden is met alles wat G’d in de wereld doet. Dit staat aangeduid bij het gebod van tefillien. In Sjemot (19:16) staat er: ’Het zal een teken zijn op uw hand en een kroontje tussen uw ogen want met machtige hand heeft G’d ons gevoerd uit Egypte’, een directe link tussen G’ds werk en tefillien.
►Geen woorden maar daden. Het grootste goed dat G’d ons geboden heeft, is de mogelijkheid Hem te benaderen en op Hem te lijken. Wanneer we tefillien dragen, projecteren we onszelf in dat G’ddelijke beeld, dat ook tefillien draagt. Wij imiteren het G’ddelijke. Daarom zijn er zo ontzettend veel details bij de tefillien. Elk detail in onze tefillien heeft een tegenhanger in de Hemelse tefillien. We moeten de tefillien werkelijk leggen. Alleen maar mediteren op de betekenis van tefillien is te weinig. G’d vertelde Zijn profeet Jesjaja (55:9):’Gelijk de hemelen hoger zijn dan de aarde, zo zijn Mijn wegen hoger dan uw wegen, Mijn gedachten hoger dan uw gedachten’. Waarom heeft G’d een materiële wereld geschapen? Wat is het verschil tussen geestelijk en fysiek? Het belangrijkste verschil tussen een spirituele en fysieke wereld is het begrip ruimte.
►Tegenstrijdigheden binden. Fysieke ruimte bestaat alleen in een aardse wereld. In het geestelijke domein bestaat een dergelijk begrip ruimte niet. In een spirituele wereld betekent nabijheid gelijken. Twee dingen kunnen op elkaar lijken wanneer ze spiritueel aansluiten. Twee dingen die verschillen, staan ver van elkaar af in geestelijke zin. In een spirituele wereld is het onmogelijk om twee tegengestelden bij elkaar te brengen. Omdat ze tegengesteld zijn, schuiven ze steeds verder van elkaar af. Toch kunnen geestelijke dingen aan materiële objecten gebonden worden, gelijk de ziel verbonden is met het lichaam. Twee tegengestelden kunnen samengebracht worden door hechting aan hetzelfde materiële voorwerp. Alleen in de fysieke wereld kunnen tegengestelden met elkaar verbonden worden. De mens neigt tegelijkertijd tot het goede en het kwade. Spiritueel bekeken zijn dit twee antipolen. Zonder binding aan een aards object zouden ze nooit een eenheid kunnen worden. Alleen door het lichaam kunnen ze samen opereren. Tegengestelden kunnen verenigd worden in één mens. G’d en de mensheid zijn twee totaal aparte werelden. Normaliter kunnen G’d en de mens elkaar niet bereiken. Een ongelooflijke kloof scheidt eindig van oneindig. Alleen in deze fysieke wereld kunnen G’d en mens samenkomen.
►Gelijk de hemelse tefillien. Tefillien is hiervan een goed voorbeeld. Onze materiële tefillien zijn een tegenhanger van de hemelse tefillien. In elk detail weerspiegelen ze G’ds spirituele tefillien. Omdat ze lijken op de tefillien van Boven staan ze spiritueel de Hemelse tefillien zeer nabij. G’ds tefillien vormen de kroon van de schepping. Ze staan op een zeer verheven niveau. Wanneer een mens tefillien draagt, verheft hij zichzelf tot het hoogst mogelijke geestelijke niveau. Hij hecht zich aan G’d op een wijze die zelfs meditatie niet kan bereiken. Als wij tefillien dragen en de betekenis ervan doorgronden, worden onze gedachten verheven tot het G’ddelijke. Zelfs een fysieke daad kan de mens tot grote hoogte brengen.
►G’ds wil is de kroon. Dit is ook veel eenvoudiger te begrijpen. G’d wil dat wij tefillien dragen. Onze fysieke tefillien zijn daardoor sterk verbonden met G’ds wil. G’ds wil is de kroon van het universum, het eerste scheppingsstadium. Onze aardse tefillien zijn verbonden met een hoog transcendentaal niveau. Zodra we tefillien leggen, hebben wij iets gemeen met de kroon van het bestaan. Zowel het lichaam als G’ds wil zijn intens verbonden met de tefillien. Door de fysieke hechting kunnen we het contact met G’d opbouwen. Daarom zijn er zoveel gedetailleerde voorschriften voor het maken en dragen van de tefillien. Om deze band te creëren moet de tefillien precies overeenkomen met zijn Hemelse tegenhanger. De kleinste afwijking verbreekt het contact.
►De analogie van de radio. De radio is gebouwd om een speciaal soort signaal te ontvangen. Elk detail is nodig. Zodra er maar één draadje loshangt, werkt de radio niet meer. Ook de tefillien moeten een spiritueel signaal opvangen. Daarom moeten ze precies afgestemd zijn op dit signaal. Wanneer er maar één voorgeschreven contact verbroken wordt, is er geen verbinding meer. Men kan de vergelijking met de radio nog verder doortrekken. Om te begrijpen hoe een radio werkt, is een langdurige studie nodig. Toch kan zelfs een klein kind de radio aanzetten. Hetzelfde geldt voor de mitsvot. Men kan een leven lang studeren om hun betekenis te begrijpen. Maar het signaal kunnen we allemaal ontvangen, hoe weinig we ook weten van de Tora.
►Het getal vier.Het getal vier neemt een belangrijke plaats in bij de tefillien. Er zijn vier perkamenten Tora-afdelingen in vier huisjes. Het huisje van de tefillien moet volledig vierkant zijn. De knoop in de tefillien van het hoofd heeft de vorm van een ‘dalet’, de vierde letter van het alfabet. De ‘sjien’ op de tefillien van het hoofd heeft vier poten. Het getal vier weerspiegelt de vier scheppingsstadia, die weer overeenkomen met de vier letters van de vierletterige naam van G’d.
►Het getal zeven. Ook het getal zeven speelt een belangrijke rol. Er zijn zeven windingen om de arm, die corresponderen met de zeven Midot, de uitstralingen waarmee G’d de wereld leidt. Dit zijn de zeven stadia die G’d met Zijn schepping verbinden, die gerealiseerd werden in de zeven scheppingsdagen. Deze zeven G’ddelijke uitstralingen worden ook in de zeven armen van de Menora weerspiegeld. De tefillien worden gemaakt van dierlijke producten. De mens wordt alleen maar door sublimatie van zijn dierlijke natuur verheven. De belangrijkste band met G’d loopt via de aardse navolging van de ge- en verboden. Alles uit de tefillien moet van kosjere dieren gemaakt zijn, omdat een teveel aan materie de band met G’d verbreekt. De vier perkamenten Tora-afdelingen moeten helemaal wit zijn, hetgeen duidt op het Oneindige Licht, dat de wereld aanzijn gaf. Maar voordat de wereld geschapen kon worden, moest dit G’ddelijke licht afgeschermd en beperkt worden. Daarom heten de Tora-afdelingen zwarte letters op wit vuur. Het oneindige vuur moest getemperd en gematigd worden om te resulteren in deze eindige wereld.
► De vier huisjes in de hoofdtefillien staan tegenover de 4 zintuigen in het hoofd: zien, horen, ruiken, proeven. Het ene huisje in de tefillien van de hand staat tegenover het ene zintuig in de hand, het voelen. Uiteindelijk moeten al onze zintuigen gericht zijn op Hasjeem.
