Rabbijn Shimon Evers
Sjemot / Exodus 38:21-40:38
De zegen van Moshe
Deze parasja is de laatste van een reeks van vijf parsjiot, waarin uitvoerig over het misjkan- het heiligdom in de woestijn wordt gesproken. Eerst vertelt de Torah gedetailleerd de opdracht tot de bouw van het misjkan en daarna vertelt de Torah hoe het Joodse volk deze opdracht heeft uitgevoerd. Nadat alles klaar was bracht het Joodse volk het misjkan naar Moshe. Moshe zag al het werk dat ze gedaan hadden. Exact zoals Hashem ze had opgedragen, zo hadden ze het ook uitgevoerd en Moshe zegende hen. Wat was de zegen van Moshe? “Moge het zo zijn dat de G’ddelijke majesteit zal rusten op het werk van jullie handen.” Daarna ging hij verder en sprak nog een zegenwens uit, die we terugvinden in de laatste zin van psalm 90: “Moge de lieflijkheid van Hashem bij ons aanwezig zijn. En moge Hij de daden van onze handen voor ons bevestigen, moge Hij de daden van onze handen bevestigen.” Deze psalm 90 is de eerste van 11 psalmen die aan Moshe worden toegeschreven en die koning David heeft opgenomen in het boek van de psalmen. Moshe herhaalt vrijwel letterlijk de wens dat Hashem onze daden moge bevestigen. En natuurlijk wordt de vraag gesteld, waarom deze verdubbeling? Sommigen verklaren dat Moshe zijn wens wil benadrukken en door iets dubbel te zeggen komt het sterker over.
Dit Heiligdom en de volgende Heiligdommen
Moshe had een vooruitziende blik. Na deze tent-tempel in de woestijn zou het Joodse volk ook een permanente tempel krijgen. Het heeft nog vele jaren geduurd tot uiteindelijk koning Sjelomo de eerste tempel heeft laten bouwen in Jeroesjalajiem. Die is helaas verwoest en na 70 jaar is er onder leiding van Ezra een tweede tempel gebouwd. Ook die tempel is in vlammen opgegaan en nu hebben we een ‘klein heiligdom’ in de vorm van een sjoel of ons eigen huis. Moshe vraagt om bevestiging van de aanwezigheid van Hashem, zowel in de tent-tempel als in alle toekomstige tempels, die het Joodse volk nog gaat bouwen. Daarom gebruikt hij een dubbele uitdrukking, voor dit bouwwerk en voor de bouwwerken die later komen.
Nog een aantal verklaringen voor de dubbele uitdrukking in deze zin 17 uit psalm 90.
Tijdens het bouwproces en na het bouwproces
Maandenlang zijn de bouwers van dit misjkan en van alle daarna volgende tempels bezig geweest met de bouw. Moshe vraagt hier om een bevestiging en een zegen voor beide momenten. Zowel voor de inspanningen gedurende de bouw als ook voor het eindresultaat. En hierbij zien we een interessant fenomeen, dat we ook zien bij Torah-studie. Hashem geeft ook bij Torah-studie een dubbele beloning, zowel voor de inspanning, energie, tijd enz die men stopt in de studie als ook voor het eindresultaat, wanneer iets afgerond is. Het doel van Torah-studie is niet alleen het resultaat, het is ook de studie op zich. Ook bij Torah-studie is er een dubbele bevestiging van de G’ddelijke waardering voor wat we doen.
Tijdens religieuze activiteit en tijdens profane activiteit
In de tempel was men duidelijk bezig met de connectie met Hashem. In sjoel zijn we daar ook mee bezig. En ook thuis hebben we onze religieuze momenten van contact met Hashem. Maar daarna gaan we verder met het profane leven. Door de dubbele zegen die Moshe geeft, wil hij leren dat ook het profane leven een onderdeel is van het religieuze leven. Hij vraagt om bevestiging van Hashem’s zegen zowel bij de tempel-activiteiten als ook bij de activiteiten daarna.
Op sjabbat en door de week
Zo kunnen we ook verklaren dat deze psalm gezegd wordt bij het avondgebed uitgaande sjabbat. Gedurende sjabbat is er een werkverbod en is er alle gelegenheid om religieus bezig te zijn. Maar daarna breekt het gewone leven weer aan. Door deze woorden van Moshe uit te spreken vragen we om een zegen voor beide momenten, zowel voor de sjabbat als voor de rest van de week.
Dit leven en het leven hierna
Bij een lewaja – een begrafenis – worden deze woorden uitgesproken op weg van de aula naar het graf. Wellicht kan dit op dezelfde wijze verklaard worden. Ook hier is sprake van twee fases en van een overgang van de ene fase naar de andere, van deze wereld naar de toekomstige wereld. Van het aardse, fysieke bestaan naar het hemelse, spirituele bestaan. Door de woorden van Moshe uit te spreken op dit moment geven we onze wens aan. Moge deze persoon terugkijken op een gezegend leven en moge hij een gezegende toekomst tegemoet gaan.
Mogen wij allen de lieflijkheid van Hashem ervaren in ons leven.
