We zitten weer aan de Seidertafel. Het maror, bittere kruid, het zoutwater, het gebraden beentje, de vier bekers wijn, de matzes…de gezelligheid. De ouderen onder ons blikken weemoedig terug naar hun jeugd en zien de lege plaatsen. De kleintjes verstoppen het afikoman en vragen het ma’nisjtana: waarmee verschilt deze avond van alle andere avonden van het jaar. Is het geen G’ds wonder dat we eeuwenlang onafgebroken en ondanks alles steeds weer, jaar in jaar uit, de Seider vieren?
Als er een Hoogleraar in de geschiedenis zou bestaan die nog nooit van het Joodse volk heeft
gehoord en hem zou verteld worden dat er een volk is dat vervolgd wordt, eeuwenlang, verspreid over de gehele aardbol, een volk dat zich steeds weer de taal van het land van inwoning eigen maakt, dat meedoet met de lokale cultuur en dat zich zelfs qua huidskleur aanpast aan zijn omgeving……als aan die Hoogleraar gevraagd zou worden of dit volk nog bestaat, dan zou zijn antwoord luiden dat volgens de wetmatigheden der historie dit volk er niet meer kan zijn! En toch bestaan we: Am Jisraeel Chaj – het Joodse volk leeft!
Tijdens een conferentie in Parijs van de RCE, Rabbinical Center of Europe, besprak de voormalige Opperrabbijn van Israël, Opperrabbijn Lau, een statistiek die het assimilatieproces van de Joden in de USA op dramatische wijze demonstreert: van de 100 seculiere joden in de USA zijn er nog maar 4 joden over in de vierde generatie. Bij de georganiseerde niet-traditionele Joodse gemeenschappen zijn er van de 100 in het vierde geslacht tussen de 13 en 24 over als bewuste Jood. Maar bij charedische families zijn in de vierde generatie maar liefst 2587 joods levende nazaten! De conclusie is overduidelijk: naarmate het Jodendom een belangrijkere rol speelt in het dagelijks leven, zal het meer bescherming bieden tegen de op de loer liggende assimilatie.
De Seideravond is een van de meest beproefde middelen om de Joodse bewustwording te stimuleren. Voorwaarde is wel dat de Seideravond, die bol staat van de symboliek, zich niet mag beperken tot die twee avonden per jaar. Gelijk het eeuwige licht niet voortdurend brandde in de Tempel, maar wel continu uitstraalde, zo ook moeten de matzes als een anti-assimilatie-vaccin een bescherming bieden van minstens één jaar. Het werk dus langer dan het Covid-vaccine en behoeft geen booster.
Maar hoe kan ik de prachtige vertelling van de Hagada een upgrade geven zodat het verhaal van geschiedenis tot vaccin wordt verheven?
‘Ha lachma anja – dit is het brood der ellende’! Als we ons weten te vereenzelvigen met het toen op een manier dat het toen nu wordt en we ieder onderdeel van de Hagada als leidraad nemen om onszelf uit de slavernij te bevrijden en via de Uittocht onszelf weten op te werken naar een hoger spiritueel niveau, dan wordt de Seideravond een voedingssupplement dat ons ten dienste staat om als Jood te overleven.
En wat met de statistieken? Is het vaccin krachtig genoeg om de statistiek te ontzenuwen?
We mogen en we kunnen ons, mijns inziens, niet vastpinnen aan statistieken en sociologische onderzoekingen.
Ik vraag me wel eens af of er ooit statistische onderzoekingen zijn gedaan naar het
al dan niet uitkomen van sociologische voorspellingen. Want, om even naar onze Hoogleraar terug te keren: sociologisch en statistisch bestaan we al niet meer. En toch bestaan we!
Steeds vaker ontmoet ik mede-Joden die nog nooit een Seideravond hebben gevierd, die nauwelijks weten dat ze joods zijn, voor wie ouders en/of grootouders de Joodse roots hebben verzwegen… vaak om zeer begrijpelijke redenen.
Welkom bij de Seideravond. Eet de matzes, proef het bittere kruid, neem de geschiedenis tot je en maak de vertaalslag naar het nu opdat we, met G’ds hulp, lasjana haba’a – het komende jaar – in vrede en voorspoed de Seider zullen mogen vieren in ons onverdeelde en herbouwde Jeroesjalajim.
Nog vele jaren en eet de matzes in gezond!
Binyomin Jacobs, opperrabbijn
