Rabbijn Shimon Evers
Bemidbar/Numeri 19:1-22:1
In de parasja ‘Choekat’ staat een aantal zeer opmerkelijke zaken. Vrijwel ongemerkt maken we een sprong van bijna 40 jaar naar het einde van de woestijntocht. Twee hoofdpersonen uit deze episode komen te overlijden, eerst Mirjam en een paar maanden later haar broer Aharon de Hogepriester. We blijven even stilstaan bij het overlijden van Mirjam en in het bijzonder bij de dramatische gebeurtenissen daarna.
De Bron van Mirjam
Na het overlijden van Mirjam is plotseling de waterbron van het joodse volk verdwenen. Bijna 40 jaar lang had deze waterbron hen begeleid op hun reis door de woestijn. Overal waar ze hun kamp opsloegen borrelde de bron weer op en voorzag mensen en vee van vers water. Onze geleerden leggen uit dat de waterbron was geschonken aan het joodse volk in de verdienste van Mirjam. Toen haar jongste broer Mosje in het water werd gelegd, ging zij op een afstand staan om te zien wat er met de baby zou gaan gebeuren. Nadat Mosje was gevonden door Batja, de dochter van Par’o, probeerde de prinses het huilende jongetje te kalmeren door hem bij een Egyptische vrouw te laten drinken. Maar het jongetje weigerde te drinken bij een Egyptische en bleef brullen. Uiteindelijk heeft Mirjam voorgesteld om een joodse vrouw te roepen, namelijk haar (zijn) moeder Jochewed. Batja heeft Jochewed betaald voor het voeden van dit baby’tje. (Wellicht is dit de allereerste keer in de geschiedenis geweest dat er kinderbijslag is betaald!) Mosje dronk wel bij zijn moeder. Hashem heeft Mirjam beloond voor de cruciale rol die zij heeft gespeeld bij de redding van Mosje uit het water: de ‘Bron van Mirjam’, die het joodse volk van water voorzag in de woestijn.
Geen water meer. Mosje gestraft
Maar …na het overlijden van Mirjam was de bron verdwenen en dus leed het joodse volk dorst. Mosje heeft tot Hashem gedawwend en Hashem heeft hem gezegd om tot een rots te spreken, die zijn water zal geven. En dan neemt het verhaal een dramatische wending. In plaats van tot de rots te spreken, sloeg Mosje op de rots. Zijn broer Aharon stond er bij en greep niet in. De gevolgen waren enorm voor Mosje en Aharon. De rots gaf zijn water, dus het volk kon zijn dorst lessen en het vee drenken. Maar Hashem is niet tevreden met de actie van Mosje: “Hij had tot de rots moeten spreken en nu heeft hij op de rots geslagen!” Als gevolg hiervan mogen Mosje en Aharon niet mee met het joodse volk naar het land Israël. Stel je eens voor, bijna 40 jaar is Mosje nu met dit volk opgetrokken met één doel voor ogen, we gaan naar het land Israël! En dan valt alles in duigen. Het klopt, hij had moeten spreken en niet moeten slaan, maar is dit nou zo’n enorm vergrijp dat Mosje zo zwaar gestraft moest worden?
Waarom werd Mosje zo zwaar gestraft?
Veel verklaringen worden gegeven:
– Mosje was boos geworden. En voor iemand van de statuur van Mosje is dat onvergefelijk.
– Mosje had het joodse volk een wijze les kunnen leren: Als een steen al luistert naar het woord van Hashem, dan toch zeker een mens!
– Eigenlijk was het slaan op de rots niet de grote fout van Mosje en van Aharon. Dat waren twee andere zaken, Mosje had nooit de verspieders mogen sturen en Aharon had niet mogen meewerken aan het Gouden Kalf, zelfs al had hij de meest zuivere intenties. Als een soort camouflage voor deze ‘fouten’ is deze fout van het slaan op de rots zo hard aangepakt.
Geen verklaring
En toch blijft er een beetje een gevoel van onbehagen. Is het niet heel zwaar gestraft? Een andere benadering ligt verborgen in de naam van deze parasja ‘Choekat’. Het woord Choek duidt op een wet, waarvoor we geen rationele verklaring hebben. Een wet die boven-rationeel is. En met alle respect voor alle bovengenoemde verklaringen, is dit ook een element dat in dezen een hoofdrol speelt. Het blijft onverklaarbaar waarom Mosje zo zwaar gestraft wordt. De Torah brengt dit na het overlijden van Mirjam. Bij vrijwel elk overlijden zit ook de vraag ‘waarom’, een vraag waarop vaak geen rationeel antwoord te geven is. Net zo als we geen volledig afdoend antwoord hebben voor de zware straf die Mosje krijgt, zo hebben we vaak geen antwoord op de ‘waarom-vraag’ bij een overlijden. Dat is tegen onze aard in. Wij willen graag altijd weten, waarom iets gebeurt. Wij zoeken rechtvaardiging! Helaas, er is niet altijd een antwoord. Daar moeten we mee leren ‘leven’.
