Rabbijn Shimon Evers
Bemidbar/Numeri 22:2-25:9
Zegen in plaats van vloek
Balak was de koning van het land Moaw. Nadat hij gezien had dat het joodse volk de twee koningen Sichon en Og verslagen had, realiseerde hij zich, dat hij het joodse volk op een andere manier moest bestrijden dan met ‘gewone’ wapens. Hij besloot om de heidense profeet Bil’am te laten komen om het joodse volk te vervloeken.
Tot 3 keer toe heeft Bil’am een poging ondernomen om het joodse volk te vervloeken en evenveel keren is het mislukt. Bij zijn derde en laatste poging zegt hij een zin, die eeuwigheidswaarde heeft gekregen: “Hoe goed zijn uw tenten Ja’akov, uw woonplaatsen Jisrael.” Bij het schrijven van een Torahrol let men erop dat de tekst zo uitkomt dat deze zin altijd bovenaan een kolom staat. Het is duidelijk een begin, een opening.
Privacy en orde
Rasji verklaart de woorden van Bil’am. Toen hij vanaf een bergtop het joodse volk aanschouwde waren er 2 dingen die hem opvielen. Het eerste was, dat alle tenten van het joodse volk zo waren neergezet, dat de openingen van de tenten nooit naar elkaar toe waren gericht, niet tegenover elkaar waren. Vanuit de tentopening kon je nooit naar binnen kijken bij je buurman, je keek altijd naar de zijwand van zijn tent. Bil’am was onder de indruk van deze waarborging van de privacy en zei: “Hoe goed zijn uw tenten Ja’akov”. En Bil’am keek nog verder en zag hoe geordend het hele joodse volk gelegerd was; het Misjkan – het Heiligdom – in het midden en rondom dat Misjkan de stam Levie aan drie kanten en aan de voorkant de tenten van Mosje, Aharon en diens zonen. En daaromheen weer de overige stammen, telkens 3 aan één kant. Ook dit maakt een diepe indruk op hem en hij zei: “Hoe mooi zijn uw woonplaatsen Jisrael.”
Een toekomstvisie
Rasji geeft nog een tweede verklaring. De woorden van Bil’am zijn profetisch en hebben betrekking op het joodse volk dat in het joodse land gearriveerd is. In de woestijn was het Misjkan een ‘bouwpakket’, dat ze mee konden nemen op hun tocht. In Erets Jisrael kon er al gedacht worden aan een meer permanente oplossing. Toch heeft het nog eeuwen geduurd tot er een tempel in Jeroesjalajim gebouwd is. Al die tijd is er een semipermanente opstelling geweest o.a. voor vele jaren in de plaats Shilo. Bil’am zag dit met een profetisch oog en zei hierover: “Hoe goed zijn uw tenten Ja’akov”. Daarna zag hij hoe er in Jeroesjalajim een stenen Tempel gebouwd is. Hij zag een plaats waar de G’ddelijke majesteit eeuwig zal zijn. Zowel wanneer de tempel er staat in volle glorie en zelfs wanneer de tempel verwoest is. Deze plek is én blijft voor eeuwig de plaats waar de G’ddelijke majesteit het meest geconcentreerd op aarde aanwezig is. Daarover zei Bil’am: “Hoe goed zijn uw woonplaatsen Jisrael”.
Beth Knesset en Beth Midrasj
In andere commentaren zijn de woorden van Bil’am gericht op een periode na de verwoesting van de Tempels. Het joodse volk heeft nooit en te nimmer de hoop opgegeven om weer terug te keren naar deze bijzondere plaats en daar weer een derde Tempel op te richten. Tegelijkertijd hebben onze geleerden en leiders van het joodse volk ingezien dat er plaatsen moeten zijn, waar het joodse volk samen komt voor tefilla – gebed en voor studie. In eerste instantie was dit vaak hetzelfde gebouw dat gebruikt werd voor studie en voor gebed. Zo is de naam sjoel ontstaan, afgeleid van het Duitse woord Schule – school. In latere tijden is het vaak zo geweest dat men 2 gebouwen of ruimtes had, een ruimte voor gebed en een ruimte voor studie. Een Beth Knesset en een Beth Midrasj, een huis van samenkomst en een huis van studie Deze gebouwen hebben gezorgd voor de continuïteit van het joodse volk. Door alle eeuwen heen zijn wij samengekomen en hebben wij gezamenlijk onze gebeden uitgesproken en gezamenlijk de Torah bestudeerd. Bil’am zag dit en begreep dat het joodse volk door deze gebouwen eeuwigheidswaarde heeft verworven. En daarom zei hij: “Hoe goed zijn uw tenten Ja’akov en uw woonplaatsen Jisrael”.
Bij binnenkomst in sjoel zeggen we de woorden: “Hoe goed zijn uw tenten Ja’akov, uw woonplaatsen Jisrael”. U bent van harte welkom!
