Rabbijn Shimon Evers
Dit jaar hadden reizigers tussen Israël en Nederland, die over sjabbat bleven, een ‘probleem’: de sidra van de week liep niet synchroon, Israël liep één week voor op de rest van de wereld. Vanaf aanstaande sjabbat lopen we weer gelijk op. Wij lezen de gecombineerde sidrot Matot en Masseee en in Israël hebben ze vorige week Matot gelezen en deze week Massee. Vanaf volgende week lezen we overal ter wereld weer dezelfde sidra, Dewariem.
7 dagen Pesach of 8 dagen Pesach
Buiten Israël zijn de Torah-feesten één dag langer dan in Israël. In Israël wordt Pesach 7 dagen gevierd en bij ons duurt Pesach een dag langer; acht dagen dus. Dit jaar was de eerste dag Pesach op sjabbat. In Israël was vrijdag de laatste dag Pesach en de aansluitende sjabbat was een ‘gewone’ sjabbat. (Hoewel er geen gelegenheid was om challes te bakken of te kopen en men ‘noodgedwongen’ toch matses moest eten.) Aangezien het een gewone sjabbat was, heeft men in Israël ook de parasja gelezen die toen aan de beurt was, Acharee. (Parasja, meervoud: parsjiot, Tora-gedeelte van de week, ook aangeduid als: sidra, sidrot.) Buiten Israël duurt Pesach 8 dagen en die sjabbat was de 8e dag Pesach en hebben we in sjoel het stuk gelezen dat hoort bij deze jomtov-dag, ongeacht of het die dag ook sjabbat was. Dus hebben we buiten Israel pas een sjabbat later Acharee gelezen. Zodoende liepen we buiten Israël één week achter. Deze situatie heeft geduurd tot afgelopen week, meer dan drie maanden lang liep Israel en buiten-Israel niet synchroon.
Voor de reiziger van Israël naar Nederland betekende dat, dat hij de parasja die hij afgelopen sjabbat gehoord had in Israël opnieuw hoorde in Nederland en dat hij bij terugkomst ontdekte dat hij een parasja gemist had. Voor de reiziger die van Nederland naar Israël reisde betekende het dat hij de parasja die in Nederland aan de beurt was miste en dat hij de parasja die hij in Israël hoorde, de week daarop opnieuw hoorde in Nederland.
De snelle oplossing is niet gekozen
Tot zover, de oorzaak van het probleem. De oplossing lijkt vrij eenvoudig. Een aantal parsjiot kan gecombineerd worden. Indien men buiten Israël zo snel mogelijk een combinatie maakt, dan lopen we weer gelijk op. De indeling van de parsjiot wordt toegeschreven aan Ezra, de leider van het Joodse volk in de beginperiode van de tweede tempel. Hij heeft ervoor gekozen om de indeling zo te maken als hij nu is en de combinatie ‘uit te stellen.’ Om te zeggen dat hij geen rekening heeft gehouden met de reizigers, is zeer onwaarschijnlijk. Hoewel er in die tijd veel minder gereisd werd dan nu, kwam het wel voor. Er moet dus een diepere reden zijn om te wachten tot de combinatie bij Matot – Massee.
Bemidbar voor Sjawoe’ot
Bij de indeling van de parsjiot heeft Ezra er rekening mee gehouden dat er tussen de laatste parasja van het boek Wajikra en het feest Sjawoe’ot (vrijwel) altijd de parasja Bemidbar wordt gelezen. De laatste parasja van Wajikra is Bechoekotaj en een groot stuk van Bechoekotaj beschrijft alle ellende die het Joodse volk kan overkomen indien het zich niet aan de Torah houdt. Ezra wilde tussen al deze ellende en de feestvreugde van Sjawoe’ot een onderbreking hebben, en dat is de parasja Bemidbar. Bovendien wordt er vaak een relatie gelegd tussen Sjawoe’ot, het feest van het Geven van de Torah en het feit dat dit gebeurd is ‘bemidbar – in de woestijn’. Daarom is ervoor gekozen om geen eerdere combinatie van parsjiot te gebruiken, opdat bij ons Bemidbar voor Sjawoe’ot zou vallen. In Israël liepen ze toen nog steeds voor en was er inderdaad nog een parasja voor Sjawoe’ot.
Pinchas in de drie weken
Toch zijn we er nog niet helemaal. Immers ook na Sjawoe’ot was er een mogelijkheid om het gelijk te trekken met Israël, door de parsjiot Choekat en Balak samen te lezen. Maar ook dat is niet gebeurd. Een mogelijke verklaring hiervoor is het volgende. In de parasja Pinchas wordt gesproken over de wijze van verdeling van het land Israël onder de stammen en daarna wordt er uitvoerig gesproken over de offers, die in de Tempel gebracht moeten worden. Het dagelijkse offer, het offer voor sjabbat en voor Rosj Chodesj, de offers voor de feestdagen. Momenteel kunnen we al die offers niet brengen, omdat de Tempel vernietigd is. De periode van de Drie Weken – van 17 tammoez tot 9 aw – is een rouwperiode vanwege de verovering van Israël en de vernietiging van de beide Tempels. Indien mogelijk willen we in deze periode de parasja Pinchas lezen met zijn verwijzingen naar de verdeling van het land Israël en de offers. Enerzijds, om te compenseren wat we nu niet hebben en we in deze periode van het jaar nog sterker het gemis ervaren. Anderzijds om juist in deze periode nog sterker te vragen om de terugkeer van het Joodse volk naar Tsijon en herstel van de oude glorie.
Als we Pinchas willen lezen in de periode van de 3 weken, dan moeten we niet eerder een combinatie maken, want dan valt Pinchas voor de Drie Weken. In Israël is dat wel het geval, maar wellicht is het gemis van de Tempel nog sterker voelbaar buiten Israël en daarom wordt er geen poging ondernomen om voor Pinchas weer synchroon te geraken en wordt Pinchas in de drie weken gelezen. Toch moeten we op een bepaald moment weer synchroon gaan lopen, want uiteindelijk beginnen en eindigen we de cyclus overal ter wereld op Simchat Torah. Vandaar de lange combinatie Matot – Massee en daarna mist niemand meer een parasja als hij op reis gaat.
