De Belgische premier Guy Verhofstadt heeft opnieuw zijn excuses aangeboden voor de betrokkenheid van de Belgische autoriteiten bij de deportatie van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Verhofstadt bood de verontschuldigingen aan in een toespraak bij de onthulling van een plaquette ter nagedachtenis aan 1.442 Belgen die hun leven op het spel zetten om Joden van deportatie te redden. Zij zijn erkend met de status van ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’ door het Yad Vashem Holocaustmonument in Jeruzalem. De plaquette hangt op de Kunstberg in de Albertina-tuin, in het hart van Brussel. De straatnaam wordt veranderd in Laan der Rechtvaardigen. De ceremonie werd bijgewoond door vertegenwoordigers uit de Belgisch-Joodse gemeenschap en regeringsfunctionarissen.
Op de dag van de verontschuldigingen die Verhofstadt uitsprak, kwam een rapport uit over de rol die de Belgische overheid speelde bij de Jodenvervolging. Daarin staat dat de autoriteiten zich niet alleen volgzaam opstelden ten opzichte van de Duitse bezetter, maar ook actief meewerkten aan de deportatie van de Joodse bevolking.
Verhofstadt: “Dat rapport stelt dat de overheden te volgzaam waren. Meer nog, in een heel aantal gevallen werkten ze zelfs mee aan de deportatie en de vervolging van de Joden in België gedurende de Nazi-bezetting. Het is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van ons land. En we willen deze bladzijde niet zomaar omslaan. Ik wil vandaag de excuses herhalen die ik in 2002 in Mechelen uitsprak naar aanleiding van zestig jaar deportatie van Joden uit België, excuses die ik herhaalde in 2005 in Yad Vashem, in Jeruzalem, voor de hele internationale gemeenschap. Want alleen door de verantwoordelijkheid van de toenmalige overheden te erkennen, kunnen we bouwen aan een toekomst waar dit nooit meer voorvalt.”
Hoewel Verhofstadt al eerder de verregaande collaboratie door de Belgische overheid erkende, was die nog niet eerder in detail opgetekend. Verhofstadt bood in 2002 en in 2005 ook al zijn verontschuldigingen aan. Die laatste keer was dat bij de opening van een nieuw museum in Yad Vashem.
In de jaren dertig woonden in België zo’n vijftigduizend Joden. Ongeveer de helft van hen kwam om in concentratie- en vernietigingskampen. Verhofstadt: “ik wil dan ook … oproepen om de ellende van de Shoah, de verantwoordelijkheid van zovelen, maar ook de moed van deze mensen nog nadrukkelijker in het onderwijs op te nemen.”
