Een onderzoek naar de Nederlands religieuze beleving wordt eens in de zoveel tijd verricht. Onder de noemer: God in Nederland. Het meest recente resultaat luidde, dat vele burgers beweren dat de kerkelijke instellingen ontzettend belangrijk zijn voor het behoud van waarden en normen. Uiteindelijk moeten ook de kinderen immers worden opgevoed. Toch bleek uit hetzelfde onderzoek, dat men inhoudelijk maar weinig over heeft voor de religie.
door Rabbijn R. Evers
Spiritueel delegeren
Juist daarom zijn religieuze instituten zo ontzettend belangrijk: ”als een ander het geloof maar in stand houdt, kan ieder leven naar believen”.
Voor mij is dit een verwerpelijk staaltje van spiritueel delegeren. De gemeente moet doordraaien en de begraafplaatsen moeten behouden worden. Zo denken de meeste Nederlanders en naar mijn gevoel ook de meeste Joden. Toch willen we niet zelf verantwoordelijk zijn voor de inhoud van onze religie. Daar zijn specialisten voor. Maar die mogen ook weer niet de vrijheid van de burger proberen te beïnvloeden met hun `godsdienstig fanatisme’. Het liefst ziet men een gemeente met zo min mogelijk leidende principes maar met zoveel mogelijk binding. Religieuze leiders worden geacht zich niet te bemoeien met politiek (behalve af en toe wanneer het Israël betreft) en zeker geen uitspraken te doen over prangende zaken die in de maatschappij spelen.
Dubbelzinnig
Zijn wij Nederlanders inderdaad zo dubbelzinnig? Het lijkt er op dat het Nederlandse Jodendom aan de ene kant graag de geborgenheid van het traditionele Joodse leven wil, maar aan de andere kant zich geen enkele vrijheid wil laten ontnemen. Een eigen identiteit is uiteraard belangrijk om te kunnen voortleven en te kunnen overleven. Toch moet alles kunnen en mogen.
Met deze paradoxale opstelling denkt het Nederlandse Jodendom het op termijn te kunnen halen. We vrezen de chaos wanneer wij alle waarden en normen laten vieren en zoeken een inspirerende gemeenschap die verder inhoudelijk echter weinig mag uitdragen. Wat een tegenstrijdigheden!
Dit soort Jodendom is voor mij een contradictio in terminis. Laatst was ik op een gezellige meeting waar jongeren vrijelijk konden spreken. Velen waren traditioneel opgevoed maar bij maar weinigen bemerkte ik werkelijk een blijmoedige invulling van het Jodendom. Het was allemaal `weing Joods en veel Nederlands’. Wat die Nederlandse identiteit nou eigenlijk precies inhield, bleek bijna niet te verwoorden. We praten graag voor en over de ander. Natuurlijk is het goed als “de rest” zich netjes gedraagt maar als er aan ons eisen worden gesteld, steigeren we.
Veeleisend
Jodendom is een veeleisende religie. Veel niet-Joden trotseren aanzienlijke ontberingen om maar Joods te kunnen leven. Willen we – om in de stijl van Opperrabbijn J. Sacks te spreken – de Joodse continuïteit waarborgen, dan kan dat alleen als we daar met z’n allen voor gaan. Jodendom is een gedeelde ervaring van een hele gemeenschap. Want alleen in een gemeenschap kan het Jodendom zinnig beleefd worden. We hebben een ongeevenaarde traditie, die we met trots mogen uitdragen. En daar mogen we ook iets voor over hebben.
Dat kan alleen door te lernen en actief mee te leven. Er zijn gelukkig vele centra in dit land voor Tora-studie, waar iedereen die dat wil de basisprincipes van het Jodendom kan leren, van lezen en schrijven – want dat kunnen velen nog niet – tot Talmoed, filosofie en wetskennis. Tsee oelemad – ga uit en leer.
