Frans Weisglas – voorzitter van de Tweede Kamer – nam maandag 13 december het Samenlevingscontract in ontvangst, uit handen van rabbijn Raphael Evers en vertegenwoordigers van de islamitische en christelijke gemeenschappen. Het contract pleit voor een respectvolle samenleving, waarin ruimte is voor ieders identiteit en overtuiging.
Het Samenlevingscontract werd opgesteld door het opiniemaandblad CV.Koers, in nauwe samenspraak met de heer Ayhan Tonca (voorzitter Contactorgaan Moslims en Overheid), rabbijn Raphael Evers (Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap) en prof. dr. Roel Kuiper (bijz. hoogleraar Reformatorische Wijsbegeerte en lector samenlevingsvraagstukken). Het contract is bedoeld als gezamenlijke concretisering van de oproepen tot verzoening die na de moord op Theo van Gogh werden gedaan vanuit moskeeen en kerken. Het contract werd ondertekend door tientallen opinieleiders uit de breedte van de samenleving, onder wie oud-minister Hans Dijkstal en de Haagse burgemeester Wim Deetman.
De opinieleiders benadrukken met het ‘samenlevingscontract’ het recht op het hebben van een eigen mening of godsdienstige overtuiging en respect voor die van een ander.
Volgens CV Koers-redacteur Ronald Westerbeek vormt het samenlevingscontract een uitwerking van de veel gehoorde oproepen tot verzoening van verscheidene bevolkingsgroepen. “Woorden als respect en verzoening blijven holle frases als we niet bespreken wat deze begrippen inhouden”, zei hij tegen Weisglas. De Kamervoorzitter toonde zich voorstander van het initiatief. Weisglas denkt dat de breed gesteunde oproep kan bijdragen aan meer begrip tussen bevolkingsgroepen.
Het contract
Wie ondertekent, belooft trouw aan elkaar als medeburgers van Nederland en spreekt zich uit voor een samenleving waarin mensen respect hebben voor elkaar en waarin geweld niet thuishoort. Een samenleving waarin we verschillen erkennen en vreedzaam leven met die verschillen. Integreren is niet hetzelfde als conformeren aan de grootste gemene deler.
Wie ondertekent, vindt dat er pas werkelijk sprake is van tolerantie als we hartgrondig van mening kunnen verschillen zonder elkaar de mond te snoeren, maar verklaart tegelijk dat het geen pas geeft om opzettelijk elkaars identiteit en overtuigingen te beschimpen.
Wie ondertekent, neemt afstand van een opvatting die religie wil terugdringen tot de privé-sfeer en pleit voor een samenleving waarin mensen vrij zijn om merkbaar en zichtbaar vanuit hun geloof te leven.
Samenlevingscontract: teken voor Nederland
1. De grondregel voor een harmonieuze samenleving is de erkenning van het recht om er te zijn en als burger erkend te worden. Wij erkennen en respecteren elkaar als burgers van Nederland, in alle verscheidenheid en veelkleurigheid. Nederlanders en medelanders hoeven zich cultureel niet volledig te conformeren aan de grootste gemene deler. Integreren is niet hetzelfde als assimileren. Integreren betekent ook: verschillen erkennen en vreedzaam leven met die verschillen.
2. Wij ervaren de democratische rechtsstaat als een groot goed. Hij biedt bescherming aan eenieder en zorgt ervoor dat het kwaad uit de samenleving wordt geweerd. De ware scheidslijn in de samenleving loopt niet tussen etnische groepen of verschillende levensbeschouwingen, maar tussen hen die de rechtsstaat accepteren en zij die dat niet doen. Dat wat het harmonieus samenleven bedreigt, moet aangepakt worden: redeloos geweld, asociaal gedrag, uitingen van disrespect, vernielzucht en andere grote en kleine vormen van barbarij.
3. Wij vinden dat er pas werkelijk sprake is van tolerantie als we hartgrondig van mening kunnen verschillen zonder elkaar de mond te snoeren. In onze samenleving moet je uit kunnen komen voor je overtuigingen. Maar wie met elkaar samenleeft, probeert de ander niet te kwetsen. We vinden dat het geen pas geeft om opzettelijk elkaars identiteit en overtuigingen te beschimpen. De vrijheid van meningsuiting is niet bedoeld als vrijgeleide voor blasfemie en belediging.
4. Wij menen dat morele en godsdienstige overtuigingen de ruimte horen te krijgen in onze samenleving. We nemen afstand van een opvatting die religie wil terugdringen tot de privé-sfeer. Morele en godsdienstige overtuigingen zijn van groot belang voor het onderhouden van sociale deugden en publieke moraal. Ze bepalen in essentie onze identiteit en horen dan ook publiek zichtbaar te worden, in woorden en daden.
5. Wij geloven dat het tijd is voor een revival van sociaal gedrag. Een samenleving wordt ziek als iedereen te veel uit is op eigen belang. De verharding van de maatschappij is mede een gevolg van de verwaarlozing van sociale belangen. De samenleving heeft behoefte aan een nieuwe ethiek van onderlinge omgang. Wij geloven dat het leefbaar houden van een samenleving grote inspanning vraagt van eenieder en sociale plichten met zich mee brengt. Wij willen elkaar voorthelpen en daar waar nodig de helpende hand bieden. Dat geldt in het bijzonder daar waar sociaal en cultureel isolement, vereenzaming, achterstelling en discriminatie geconstateerd worden.
6. Wij willen het gesprek met elkaar aangaan om zo te komen tot een herstel van onze ontwrichte samenleving. De afgelopen decennia hebben we wonden opgelopen door wederzijds onbegrip en onkunde tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Wij willen elkaar in het hart kijken, gemaakte fouten vergeven en ons met elkaar verzoenen. Nederland is altijd een samenleving geweest van samen-voor-elkaar. Dat willen we ook in de toekomst zo laten zijn.
Ondertekenen kan op de website www.cvkoers.nl/samenlevingscontract
Het Samenlevingscontract dat mede door rabbijn Raphael Evers werd opgesteld werd na hem nog ondertekend door zeer velen waaronder: Ed Arons, Katholiek Nieuwsblad; Saïd Bellari, Unie van Marokkaans-Ned. Academici en HBO-ers; Antoine Bodar, priester; Menno ten Brink, Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam; Wim Deetman, Burgemeester van Den Haag; Hans Dijkstal, voormalig minister van Binnenlandse Zaken (VVD); Ton van Eijk, Raad van Kerken; Binyomin Jacobs, Inter Provinciaal Opperrabbinaat; Lody van de Kamp, CDA-fractie stadsdeel Zuideramstel; Shmuel Katzman, Nederlands Israëlietische Gemeente Den Haag; Ahmed Marcouch, Unie van Marokkaanse moskeeën Amsterdam; Eimert van Middelkoop, Eerste Kamerfractie ChristenUnie; Bas Plaisier, Protestantse Kerk in Nederland; André Rouvoet, Tweede Kamerfractie ChristenUnie; Elja Schwarz, Verbond van Liberaal Religieuze Joden;
