Al ruim een eeuw wordt er embryologisch onderzoek gedaan, met ingrijpende gevolgen, zoals het gekloonde schaap Dolly. Wanneer zou de gekloonde mens volgen. Want de ervaring leert: als het kán, gebeurt het ook. Moet het mogelijk zijn? Vrij Nederland-verslaggever Thijs Broer maakte een rondgang langs wetenschappers, theologen en ethici en sprak in dat verband ook met rabbijn Raphael Evers van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap en het Nederlands Israëlietisch Seminarium.
Het bericht dat de firma Clonaid een gekloond mensenkind op de wereld had gezet, leidde tot uiteenlopende reacties. De gevestigde wetenschap reagereerde nerveus met allerhande medische en technische bedenkingen. Het Vaticaan deed een donderende vermaning uitgaan. En plotseling werden in de media weer allerlei angstwekkende visioenen uit de kast gehaald, van Aldous Huxleys eugenetisch geperfectioneerde Brave New World en Ira Levins gekloonde Hitlertjes in The Boys from Brazil tot Michel Houellebecqs kloon-fantasieën in Elementaire deeltjes.
Geen bezwaar tegen kloneren
Van joodse zijde komt een onverwacht geluid. Rabbijn Raphael Evers betoogt dat vanuit de joodse leer geen bezwaren tegen kloneren van mensen aan te voeren zijn. De vrees voor eugenetica bestaat, opmerkelijk genoeg, niet bij rabbijn Evers. ‘Hoewel het joodse volk onaangename ervaringen heeft met eugenetica, hoeven we er in dit geval niet noodzakelijkerwijs bang voor te zijn,’ zegt hij. ‘Van de doemscenario’s – allemaal kleine Hitlertjes – geloven wij niks. Dat is allemaal flauwekul. Ook gekloonde mensen zullen – als het ooit lukt – een ziel hebben, en uniek zijn.’ Vanuit de talmoed geredeneerd, betoogt Evers, is genetische manipulatie niet onethisch. ‘Alles is toegestaan, zolang de bijbel het niet verbiedt.’ Tegen kloneren vanwege een kinderwens is dus geen bezwaar. En tegen therapeutisch kloneren, om mensen te genezen, al helemaal niet, mits er aan bepaalde randvoorwaarden is voldaan, en misbruik wordt voorkomen. ‘Alle dingen in deze wereld kunnen goed gebruikt of misbruikt worden.’
In de baarmoeder
Nog een belangrijk punt: ‘Het Vaticaan roept dat het ongeboren leven beschermd moet worden vanaf de conceptie, maar dat geldt wat ons betreft alleen voor het leven in de baarmoeder, niet daarbuiten, zoals bij stamceltechnologie en kloneren. In Genesis 9:6 staat: “Hij die het bloed van de mens in de mens vergiet, diens bloed zal vergoten worden.” Daaruit leiden wij af dat de beschermwaardigheid van zo’n klontje cellen alleen geldt, als het zich in de baarmoeder bevindt.’
Kloneren is geen kruisen
Leviticus 19:19 wordt er ook wel eens bij gehaald. Daar staat geschreven dat het verboden is dieren en planten te kruisen. Maar met kloneren heeft dat niets te maken, zegt Evers, ‘want klonen is geen kruisen’. Het klassieke argument tegen kloneren luidt dat de mens niet op Gods troon moet gaan zitten. Maar zelfs dat gaat niet op. ‘De klassieke joodse bronnen zeggen dat God de wereld opzettelijk onvolmaakt heeft gecreëerd, en ons mensen de taak heeft gegeven de aarde te vervolmaken. Prometheus heeft het vuur gestolen van de goden, en werd daarvoor gestraft. Maar Adam heeft, toen hij verdreven werd uit het paradijs, juist van God het vuur meegekregen. Het gebruik van de techniek is dus niet een inbreuk in Gods schepping, integendeel. In Genesis staat niet alleen “Ga heen en vermenigvuldigt u”, maar ook dat de mens de aarde moeten veroveren.’
