Rabbijn Evers vraagt zich af waarom Chanoeka liefst acht dagen moet duren.
Wie herinnert zich niet het prachtige Chanoeka-verhaal, verteld door dr. Henriëtte Boas in de uitgave van de Joodsche Vrouwenvereeniging voor Praktisch Palestina-werk (tegenwoordig WIZO)?
Olie uit de Tempel
Ik citeer uit deze inspirerende vertelling: Juda was opgesprongen. “Ik geloof jullie wel,” zie hij. “Door de koude van de laatste weken hebben de vijanden zeker zelfs de heilige olie van de tempel gebruikt. Maar dat kan toch niet. De nieuwe inwijding van de tempel moét toch gevierd worden. Anders ontbreekt toch de kroon op ons werk!”.
“Het spijt ons ook zo,” zeiden de mannen. “Maar we hebben heus ons best gedaan.”
Juda liep met grote stappen heen en weer. “Daar moet iets op gevonden worden, “ zei hij weer. “De Menora moet worden ontstoken.”
“Als we eens olie uit de stad haalden,” opperde een van de mannen.
“Nee, dat mag niet,” antwoordde Juda onmiddellijk. “De heilige Menora mag alleen met olie uit de tempel worden ontstoken. Gaat heen, en zoekt opnieuw!”
“Mag ik meegaan?” vroeg Uri snel. “Misschien vind ik iets”…Hij wrong zich door het gat. Hu, wat was dat daarbinnen stoffig, en wat hingen er een spinnewebben. Er was zeker sinds jaren niemand geweest, ook de Syriërs dus niet. Dus tastte Uri goed rond in alle hoeken. Eerst vond hij niets, maar ten slotte, in de laatste hoek, stiet zijn hand op iets hards en ronds. Het was een kruikje, dat nog dicht was. Het was wel een erg klein kruikje, en Uri wist nog niet, wat erin at, maar toch … het was een kruikje!
Juda plaatste het kruikje nu op een tafel en nam voorzichtig de stop eraf. Uri en de twee mannen keken nieuwsgierig toe. Het was inderdaad olie!
“Ja, maar,” zei Juda, “het is maar heel weinig olie, alleen maar genoeg voor de eerste avond. Maar in ieder geval kan de Menora nu vanavond ontstoken worden.
Ten minste voldoende voor één dag
Ik heb me altijd afgevraagd waarom wij acht dagen Chanoeka vieren, want in feite was de olie ten minste voldoende voor één dag. Het wonder duurde dus eigenlijk maar zeven dagen. Waarom dan toch acht dagen?
Achtste dag, de briet mila
Sommige rabbinale geleerden stellen dat Chanoeka niet alleen is ingesteld vanwege het wonder met het kruikje olie maar ook omdat het weer toegestaan was om de Briet Mila (besnijdenis) op de achtste dag na de geboorte te volbrengen. De Hellenisten vonden de besnijdenis een aantasting van de lichamelijke integriteit. Het verbod op de Briet Mila was een zware beproeving. Na de overwinning was het Joodse volk bijzonder blij dat het de Briet Mila weer mocht uitvoeren; daarom duurt Chanoeka acht dagen.
Dunne pitjes
Maar er zijn ook andere verklaringen. Sommige stellen dat men elke avond 2169 jaar geleden heel dunne pitjes maakte. Men deed iedere avond slechts een klein beetje olie in de Menora, zodat het met een klein vlammetje misschien toch de hele nacht zou branden. Het wonder was, dat er iedere nacht een hele grote vlam brandde, zodat er inderdaad een wonder was van acht dagen. Anderen antwoordden dat iedere ochtend de Menora nog helemaal vol bleek te zijn met olie hoewel deze de hele nacht had gebrand. Ook zo duurde het wonder acht dagen.
Sommige chachamiem stellen zelfs dat het wonder direct bij het overgieten van de olie uit de kruik in de Menora zichtbaar was, omdat het kruikje olie vol bleef. Zo zag men reeds de eerste dag dat er iets wonderbaarlijks aan de hand was.
Andere Wijzen menen dat de olie in acht kleine hoeveelheden verdeeld werd, zodat er iedere dag genoeg was om de Menora korte tijd te laten branden.
De hele nacht
Er waren acht dagen nodig om nieuwe reine olie te bereiden. Volgens dit antwoord bestond het wonder hierin, dat het beetje olie voor iedere dag de hele nacht doorbrandde.
Geen onreine olie
Hoe het ook zij, de Chasjmoneeërs wilden de Menora niet met onreine olie laten branden. Een diepe gedachte. Wanneer wij het Licht van het Jodendom op wonderbaarlijke wijze willen zien branden, moet het zuiver en puur zijn. Vermenging met andere gedachten, Jodendomsvreemde idealen, stromingen en – ismen doen af aan de heiligheid van ons geloof. We moeten gaan voor de ware Jodendombeleving; die is authentiek en origineel. Een eeuwige bron van inspiratie.
Ik wens jullie een goed Chanoeka!
