Houten zerk in frame gevat
De Joodse begraafplaats in Geervliet, ten zuiden van Rotterdam op Voorne-Putten, een van de Zuid-Hollandse eilanden, is een van de bijna tweehonderd begraafplaatsen in beheer bij het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap. Enkele jaren geleden is de begraafplaats geheel geïnventariseerd en een fraai boek (Matsewa, isbn 90-9011494-7) verschenen waarin elke zerk wordt getoond en de tekst en veel verdere toelichting over de begraven persoon, wordt verstrekt.
Deze zomer is de restauratie van de begraafplaats afgerond. Tot ieders verbazing kwamen de resten van twee matsewot aan de oppervlakte. Getracht zal worden om deze op hun oorspronkelijke plaats terug te zetten. Bij een eerdere restauratie, uitgevoerd door de Rotary club Brielle en de stichting Oud Geervliet in 1983, waren deze zerken waarschijnlijk niet getraceerd. Andere matsewot zijn toen wel ‘opgehaald’ en de begraafplaats kreeg een betere aanblik dan voorheen.
Nu is door aannemerij Kok die ook vele andere Joodse begraafplaatsen voor het NIK heeft opgeknapt, uitstekend werk geleverd. Oude steunijzers zijn verwijderd en matsewot zijn in nieuwe basement geplaatst. Tevens is aan de achterzijde van de steen het aanwezige restantijzer en lood stuk voor stuk met de hand verwijderd. Het opnieuw zwarten van diverse teksten is op zeer deskundige wijze uitgevoerd, waarbij details niet zijn overgeslagen.
In samenwerking met de firma Rijpma die voor het NIK veel sierhekwerken heeft verzorgd, is een houten matsewa die in 1983 al was geconserveerd, in een frame – naar eigen ontwerp – geplaatst, zodat het voor de toekomst behouden blijft. Daarbij is voor een oplossing gekozen waarbij wordt voorkomen dat de houten zerk met de ‘voeten’ in de vochtige bodem wordt geplaatst. Het houten paneel wordt daarom in een glazen constructie gezet, maar zodanig dat het in aanraking blijft met de buitenlucht, zodat het kan ‘ademen’.
De zerk staat op het graf van (Emiel) Eliazar Max Levie, die slechts 2 jaar en 2 maanden oud op 12 februari 1926 overleed.
Andere Joodse begraafplaatsen met daar op een klein aantal houten zerken zijn te vinden in Geervliet, Enkhuizen, Diemen en Amersfoort. De houten matsewot in Amersfoort zijn uit de grond gehaald en kunnen worden aangetroffen in het metaheerhuis. In Enkhuizen zijn de houten matsewot voorzien van een zinken strip of slab waardoor zij worden beschermd voor regenwater.
Er is naast hout en steen nog een derde materiaalsoort dat voor zerken is gebruikt. Op enkele plaatsen, onder meer op een van de vier (!) Joodse begraafplaatsen te Zaltbommel (n.l. die welke een afgescheiden deel vormt van de algemene begraafplaats) treft men ook gietijzeren matsewot aan.
