De publicatie van de pauselijke encycliek Nostra Aetate vijftig jaar geleden, is in Nederland herdacht tijdens een hieraan gewijde bijeenkomst met rabbijnen en katholieke geestelijken in het Zuid-Limburgse Cadier en Keer. In het studentenhuis van de Neo-catechumenale Weg vond een ontmoeting plaats met rector Kielek van het Seminarie Redemptoris Mater, bisschop Wiertz van Roermond en bisschop Woorts die binnen de Nederlandse Bisschoppenconferentie verantwoordelijk is voor de relaties met het Jodendom, priesterstudenten die in het kader van de Neo-catechumenale weg hun opleiding volgen en niet-geestelijke leken van deze katholieke stroming.
Bisschop Wiertz verwelkomt de aanwezigen bij de bijeenkomst in het Seminarie te Cadier en Keer.
Nostra Aetate is een breuk met het katholieke verleden en een erkenning van het Jodendom als bron van inspiratie voor de kerk in plaats van de 2000 jaar verguizing van het Jodendom en daarop volgende vervolging van het Joodse volk.
De neo-catechumenale weg is een wereldwijde lekenbeweging binnen de Katholieke kerk die zich onder meer inzet om ouders de kennis van het geloof op hun kinderen over te brengen. De beweging hecht aan goede contacten met het Jodendom, waaruit het een aantal elementen accentueert. Bijvoorbeeld de Uittocht uit Egypte en het Sjema Jisrael. Aan de beweging zijn ook priesteropleidingen verbonden waarvan zich er twee in Nederland bevinden: in Cadier en Keer in Limburg en in Nieuwe Niedorp in Noord-Holland. Vanuit deze laatste plaats bracht een aantal priesterstudenten die volgens de neo-catechumenale weg worden opgeleid, in 2007 een bezoek aan de Joodse Gemeente Haarlem (Noord-Holland NW).
De priesterstudenten die allen afkomstig zijn van buiten Nederland, zongen tijdens de bijeenkomst in Cadier en Keer Joodse liederen, begeleid op gitaar en tamboerijn. Na hun opleiding die zes jaar duurt en ook kennis van het Nederlands omvat, worden ze tot priester gewijd en gaan als pastoor werken in een van de parochies van het bisdom Roermond of Amsterdam-Haarlem, waarbinnen zij zijn opgeleid.
Eerder dit jaar was opperrabbijn Jacobs bij een bijeenkomst van de neo-catechumenale weg in Israel waar de beweging een ultramodern centrum heeft in Galilea. Met rabbijnen vanuit de hele wereld werd daar een aantal dagen in diepe verbondenheid doorgebracht. Rabbijn Jacobs getuigde in zijn toespraak in Cadier en Keer van deze bijzondere gebeurtenis. Een video van de Joods-Katholieke retraite gaf een indrukwekkende impressie van de intense momenten die men gezamenlijk in Israel had beleefd. De bijeenkomst in Cadier en Keer was door hem met zijn katholieke counterpart voorbereid. Hij benadrukte waarom hij het prettig vindt temidden van katholieken te zijn.
In een vergelijking met de ladder waarlangs Jacob engelen omlaag en omhoog zag gaan, betoogde hij dat wij hier moeten streven engelen te creëren.
De ladder die Jacob in zijn droom zag, leert ons het goede te doen, in immateriële maar ook in materiële zaken.
Met materiële zaken duidde rabbijn Jacobs op de vergelijkbare getallenwaarde van het Hebreeuwse woord voor ladder (soelam) dat staat voor het immateriële en geld (mammon), beide 136 en de boodschap die hierin ligt verborgen. Nl. te zorgen dat geld eerlijk en goed wordt besteed.
Rabbijn Evers stond allereerst stil bij de verschrikkelijke terroristische acties en bedreigingen die ons de afgelopen weken teisteren.
Als kinderen van onze tijd staan wij verbijsterd en onthutst bij alle aanslagen in Israël, Europa en elders, bij de dreiging van een aanslag op het Vaticaan. Religieus gedreven terrorisme alom.
Kijkend naar vijftig jaar geleden dat de dialoog met het Jodendom is gestart, constateerde rabbijn Evers dat er op dit terrein alle reden is voor optimisme met een blik op de toekomst.
Maar … de relatie is in de ogen van vele Joden niet wederzijds: om een goede Jood te zijn hebben wij geen andere religie nodig. Daar komt bij dat Joden zich niet makkelijk kunnen losmaken van een geschiedenis vol discriminatie, vervolging en gedwongen disputen.
Gelukkig is met de encycliek van paus Paulus VI – Nostra Aetate – er een andere wind gaan waaien. Zoals Paus Johannes Paulus II in 1997 zei: ”Eeuwen van vooroordelen en tegenstand hebben een diepe kloof geslagen, die de Kerk voortaan tracht op te vullen”.
Op 26 maart 2000 stopte de Paus een briefje in de Jeruzalemse Klaagmuur met de volgende tekst: ”Wij zijn diepbedroefd door het gedrag van diegenen, die, in de loop van de geschiedenis, hen, die uw kinderen zijn, hebben doen lijden”.
Maar tijdens een bijeenkomst van de Pauselijke Bijbelcommissie zei Johannes Paulus II: ”In werkelijkheid kan men het mysterie van Jezus niet ten volle uitdrukken zonder een beroep te doen op het Oude Testament. Zo is Jezus een authentieke zoon van Israël geworden, die geworteld is in de lange geschiedenis van zijn volk”. Het katholicisme heeft het Jodendom geïncorporeerd. Jodendom is een van de pijlers van het christendom en als zodanig onmisbaar voor een goed begrip daarvan.
Rabbijn Evers toont zich een groot voorstander van dialoog en ontmoeting.
Ik onderschat de verschillen niet maar besef terdege, dat luisteren naar elkaar muren slecht. In gesprek gaan betekent de ander erkennen als autonoom in eigen verantwoordelijkheid, waarderen, dat de ander anders is, de tegenstellingen binnenvoeren onder de paraplu van wederzijds vertrouwen. Extremisme past hier niet – van beide kanten. De dialoog is er alleen voor de gematigde geesten. Dialoog verrijkt en bevrucht over en weer. Ook de joodse traditie ziet de monotheïstische geloven als complementair.
De moderne bedreiging voor de grote wereldgodsdiensten is secularisatie aan de ene kant en racisme aan de andere kant. Joden en christenen moeten samen werken om de invloed van de Hebreeuwse Bijbel op het menselijk hart te behouden. Daarvoor hebben we elkaar nodig. De mens werd geschapen naar G’ds evenbeeld. In de moderne wereld, die bol staat van vooroordeel en onrecht, vechten wij samen voor een wereld met respect, ook voor de zwakkeren.
Als wij de rijen sluiten en dit oprecht willen, zullen binnen de kortste keren armoede, onrecht, racisme en sociale onrechtvaardigheid tot het verleden behoren. Wij blijven elkaar nodig hebben… .
Andere sprekers waren Benoit Wesly en Theo Willemsen, vanuit respectievelijk joodse en katholieke zijde grote stimulatoren van de dialoog in Limburg, rector Kielek van het Seminarie en Awraham Soetendorp, voormalig rabbijn van de LJG in Den Haag die, zich richtend tot de jonge seminaristen een bevlogen pleidooi hield voor het dichterbij brengen van vrede tussen de religies en tussen de volkeren. Oud-deken Willemsen getuigde hoe hij, juist in het jaar van de totstandkoming van Nostra Aetate, enkele maanden bij oud-Nederlanders in kibboets Yavne in Israel het Jodendom heeft leren kennen.
