De vertaalster van het Dagboek van Anne Frank en de redacteur van de vertaling zijn vorige week, een dag na elkaar overleden. Babara Mooyaart-Doubleday overleed maandagavond in Amersfoort; Judith Jones overleed woensdagochtend in Vermont in de Verenigde Staten. De vrouwen zijn respectievelijk 98 en 93 jaar oud geworden. Hun vertaal- en redactiewerk zorgden er voor dat het Dagboek van Anne Frank bekend werd bij het grote internationale publiek; vele oplagen en vertalingen in allerlei talen volgden.
Het is niet alleen opmerkelijk dat de beide vrouwen binnen hetzelfde etmaal overlijden. De dag van 1 augustus, die tussen hun overlijdensdata in ligt, is de laatste dag waarop Anne Frank in 1944 in haar dagboek schreef.
De eerste Amerikaanse editie van het door Mooyaart vertaalde dagboek had een oplage van 5.000 exemplaren. Binnen een paar dagen werden een tweede en derde editie uitgegeven van samen nog eens 60.000 exemplaren. Sindsdien is het dagboek talloze keren herdrukt en in vele talen vertaald. Het dagboek kent inmiddels een verspreiding van 27 miljoen exemplaren in 65 talen.
De begrafenis van Barbara Mooyaart vond vrijdag in Amersfoort in besloten kring plaats. Opperrabbijn Jacobs sprak de volgende woorden uit ten overstaan van familieleden:
Toen het dagboek van Anne Frank nog nagenoeg onbekend was benaderde Otto Frank de toen nog jonge Mooyaart en vroeg haar symbolisch: ‘kunt u mijn dochters dagboek in het Engels vertalen om daardoor haar inzicht, haar menselijkheid en de boodschap van de Tweede Wereldoorlog en het lot van de Joden, misschien zelfs wel wereldwijd in de bewustheid te brengen?’
Door haar boek, door de volharding van Otto en door een jonge aanspreekbare en inzichtrijke vertaling is dit buiten alle verwachting gelukt en werd het Dagboek van Anne Frank een hit in de Verenigde Staten. Nadien heeft het dagboek ook in Nederland grote bekendheid gekregen en daarna werd het een mondiale getuigenis. Door het dagboek werd de uitroeiing van de Nederlands Joodse Gemeenschap uit de dreigende vergetelheid gerukt. Het dagboek van Anne Frank is veel meer dan een dagboek. Joods Nederland is grote dank verschuldigd aan mevrouw Mooyaart. Moge haar ziel rijkelijk beloond worden voor haar weldaden op deze aarde.
Het Anne Frank Huis bracht een verklaring uit naar aanleiding van het overlijden van beide vrouwen die een zo belangrijk aandeel hebben gehad in de bekendmaking van het dagboek: “The Anne Frank House cherishes warm memories of Barbara Mooyaart-Doubleday, and has deep admiration for her commitment and expertise in spreading the message of Anne Frank’s ideals. The Anne Frank House respects and thanks Judith Jones deeply for her commitment in spreading the message of Anne Frank’s ideals.”
In 2010 werd Barbara Mooyaart onderscheiden met het Ridderschap in de Orde van Oranje-Nassau. Hofstra University verleende haar in 1995 een eredoctoraat. Barbara Mooyaart ontving in 2013 de Raoul Wallenberg Centennial Award, die zij uitgereikt kreeg in het Anne Frank Huis. Bij die gelegenheid werd zij toegesproken door Ronald Leopold, directeur van het Anne Frank Huis, NIK-secretaris Ruben Vis en door Marie Dupuy, een nichtje van Wallenberg.
Bij de uitreiking zei Ruben Vis:
Anne Frank wrote: How wonderful that no one has to wait not even one moment starting to improve the world.
May the – unfortunately too – unique bravery of Raoul Wallenberg and the unparalleled thinking and expressing of Anne Frank be an example of courage and devotion to what they both aimed for: improving the world.
You, Mrs. Mooyaart, have shown us the way how to follow in their footsteps. We all commend you for that with great admiration. Best expressed by bestowing upon you the centennial medal by the International Raoul Wallenberg Foundation.
