De dialoog met christenen kreeg in de jaren ’80 structuur met de oprichting van het OJEC, het Overlegorgaan Joden en Christenen. Sindsdien is er dankzij initiatieven als het OJEC veel veranderd. Er zijn via het OJEC contacten gelegd, er is interesse, begrip en erkenning ontstaan voor de Joodse geloofsopvatting en beleving. Ook is het besef van onderlinge saamhorigheid toegenomen als geloofsgemeenschappen die zich bevinden in een zich seculariserende samenleving. In die zelfde samenleving waar het aantal Israel-vrienden nog altijd een minderheid is en de kritiek op Israel maar niet verstomt, is de steun van christenen voor de Joodse staat bemoedigend. Tegenover al deze ontwikkelingen staat dat de drang tot bekering van de Joden nog niet geheel is verdwenen.
Lees HIER deel 1 van het artikel Drang om Joden te bekeren nog steeds aanwezig.
Vrije Universiteit
Net als de Zendeling Marten Visser van de Gereform. Zendingsbond uit de Hervormde kerk te Hilversum en de Kampense hoogleraar Erik de Boer (zie Drang om Joden te bekeren nog steeds aanwezig, deel 1), bedrijft Abraham van de Beek zijn zendingsdrang in nauwe relatie met de Shoa. Van de Beek was hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit en een leidende en veel gelauwerde wetenschapper en predikant. Na een bezoek aan Yad Vashem besloot Van de Beek De Kring om de Messias, Israël als volk van de lijdende Heer (Zoetermeer, 2002) te schrijven. Christenen moeten geen Joden worden. De Gemeente (van in Christus gelovigen) is niet een vervanging maar een vervulling van de verkiezing tot Gods volk. Joden moeten christenen worden. Het Jodendom was slechts een proeftuin, een mislukte proeftuin, zegt Van de Beek. Joden moeten bekeerd worden. Daarom is de vraag naar Jodenzending eigenlijk geen vraag, maar een opdracht die hoort bij het wezen van het christelijk geloof. En dan zegt de predikant die Yad Vashem heeft gezien: “hun lijden in de geschiedenis is ook oordeel omdat zij niet hebben geloofd in de Messias. Hun ongeloof moet plaatsmaken voor bekering tot het christendom.” Kort na de publicatie van zijn boek werd Van de Beek lid van de KNAW en decaan van de theologie faculteit van de VU.
VU-hoogleraar: Joden hebben de Holocaust als een oordeel aan zichzelf te wijten. Joden moeten christenen worden. Joden moeten bekeerd worden.
De in Joodse kring bekende theoloog en predikant Henk Vreekamp die vorig jaar plotseling overleed, hekelt Van de Beeks opvatting namelijk dat Joden de Holocaust als een oordeel aan zichzelf te wijten hebben. Vreekamp: “Beseft Van de Beek wat dit voor Joden betekent?”. Vreekamp vindt het onverantwoordelijk. “Van de Beek veegt het gesprek met Israël van tafel – een mystificatie noemt hij het – en bepleit Jodenzending.”
Zoals zovele christelijke theologen spreekt ook Van de Beek zich uit over de landbelofte. Voorbijgaand aan allerlei geografische aanwijzingen in TeNaCh meent Van de Beek dat het Joodse volk (voor zover dus nog niet bekeerd) zich tevreden moet stellen met een ‘priesterlijke landbelofte’. Gelijk de levieten die geen land toebedeeld hadden gekregen. “Israël zal moeten leren dat voor de priesters geldt dat de Here hun erfdeel is. Als Israël zich leert verstaan als kring om de priesterlijke Messias dan dient dat uiteindelijk hun vrede.”
‘Bekeer de Joden’
Volgens de christelijke organisatie Israel en de Bijbel is vijftig procent van de Nederlandse christenen er op tegen Joodse mensen met het Evangelie te bereiken; het betekent dat een even groot deel ervan er voor is om Joden te bekeren of hoogstens neutraal er tegenover staat.
Dr. Maarten Klaassen is sinds 2006 predikant binnen de Protestantse Kerk Nederland en sinds twee jaar de predikant van de Protestantse kerk in Arnemuiden. Klaassen laat geen kans onbenut om zijn boodschap uit te dragen: bekeer de Joden. Want, zo betoogt Klaassen, Jezus is messias voor Joden en heidenen. Dominee Klaassen lijkt pro-Israel. De landbelofte zoals die is gedaan aan aartsvader Abraham geldt in zijn ogen nog steeds voor het Joodse volk en het Joodse volk kan dus op het land Israel aanspraak maken. Klaassen: “Ik geloof wel dat we in de oprichting van de staat Israël Gods trouw aan Zijn beloften mogen zien.” Daarin verschilt hij met Van de Beek. Tegelijkertijd maakt de predikant duidelijk waaròm hij sterk vasthoudt aan de landbelofte. Klaassen: “De terugkeer naar het land is geen doel op zich, want christenen zien ernaar uit dat heel Israël Jezus als Messias erkent en aanvaardt’.
Christenen zien ernaar uit dat heel Israël Jezus als Messias erkent en aanvaardt.
Sjmaddertje
Er blijkt dus bij deze Israel-vriend naar oud Joods-Hollands gezegde ‘een sjmaddertje onder het gras’ te zitten. Klaassen zegt in zijn persoonlijk gebed maar ook in de voorbede die hij in de kerkdienst uitspreekt regelmatig te bidden voor Israël. “En dan mag je ook bidden dat de dag van de bekering en vrede voor Israël spoedig aan mag breken. Er is, ook voor de Jood, geen echte vrede buiten Jezus, de Messias.”
Het is misdadig om Joden Jezus te onthouden.
Nieuwe weg tot gerechtigheid
In een diepgaande theologische uiteenzetting, stelt dominee Klaassen (terecht overigens) dat voor het Jodendom telt uitvoering te geven aan de wetsvoorschriften (mitswot). Maar, zegt Klaassen, dat gaat niet werken. De mens, en dus ook de Jood, is zo verdorven dat het geen zin heeft om te proberen de mitswot te vervullen. Je te houden aan de Joodse verplichtingen – hetgeen het Tora-Jodendom voorschrijft, zal je zaligheid noch heil brengen. Maar, zegt Klaassen, er is een nieuwe weg, een weg zonder de verplichtingen die de Tora de Joden heeft opgelegd. Klaassen, de woorden ‘zonder wet’ uit Romeinen 3:21 citerend: „Zonder de wet heeft God voor Joden en heidenen een nieuwe weg tot gerechtigheid geopend: het geloof in Jezus Christus. Hij is de vervulling van Israël.” Klaassen noemt het ‘misdadig’ om Joden Jezus te onthouden.
Alleen door de Messias
Ook binnen de Gereformeerde Gemeente heerst de opvatting dat Joden ervan af moeten worden gebracht zich aan de mitswot (voorschriften van het Jodendom) te houden. Ds. C.J. Meeuse is een van de leidende GerGem-predikanten. Hij wil graag het gesprek aangaan met de Joden. Meeuse: “We verlangen dat het Joodse volk zijn heil in de Messias zal leren zoeken en zijn bestemming zal vinden in de vervulling van het ware ‘Jood-zijn’. Helaas kent het jodendom in onze tijd de ware verzoening niet en wordt het bloed van Christus onrein geacht. Het Joodse volk moet tot zijn bestemming komen. Heil is er alleen door de Messias.” Dat is de inhoud van het gesprek dat Meeuse graag met Joden aan wil gaan: “Laat er gesprekken mogelijk zijn over de erfzonde en hoe hier in de Tenach over gesproken wordt, over de offerdienst en het schaduwachtige karakter ervan en over het beloofde nieuw verbond.” Met het schaduwachtig karakter wordt bedoeld vooral geen letterlijke vervulling te verwachten over de terugkeer van de offerdienst en de herbouw van de tempel. Waar wij Joden jaar in jaar uit, dag in dag uit, zelfs meerdere keren per dag om vragen, zal toch echt niet de juiste verwachting zijn. Van dat dwaalspoor wil men Joden, in gesprek, afbrengen.
De opmaat tot bekering
Bij de stichting tot gebed voor Israel is men blij wanneer vanuit de Verenigde Staten een vliegtuig vol Joodse jongeren op aliya gaat. Joden die zich in Israel vestigen, dat is de opmaat voor bekering. “De tijd van het herstel van het volk Israel breekt aan. Dat zal uiteindelijk een bekering brengen.”
Aan de gedachte om Joden naar Israel te brengen ligt ten grondslag dat Jezus naar Jeruzalem zal komen en zich daar zal openbaren aan zijn volk. Zoals een van de activisten zegt die arme joden in Oekraïne aanspoort naar Israel te gaan: “Dan zullen ze hem zien als de ware Messias. Van waar hij is opgegaan, zal hij ook terugkomen. Daar kunnen de Joden niet onder uit.” Het wordt in de kring van aliya-stimulatoren een louteringsproces genoemd dat ‘tot hun geestelijke verlossing zal leiden’.
Een van deze organisaties is de stichting Roechama uit Nieuw-Lekkerland. Via de stichting kun je Joodse gezinnen in Oekraïne adopteren. Naast materiële hulp zijn er ook Bijbels. “We hebben heel mooie Bijbels aan kunnen schaffen, die speciaal bestemd zijn voor Joodse mensen. Achterin deze Bijbel zit een gedeelte van 14 pagina, getiteld: profetieën over de Messias, vervuld in Jesjoea. Bij elke profetische tekst uit het Oude Testament, staat de tekst uit het Nieuwe Testament die de vervulling daarvan is.” Roechama komt in verre uithoeken van de voormalige Sovjet-republiek. “We mogen hen vaak vertellen van de God van Israel; van het plan wat Hij met Zijn volk heeft; we mogen met hen bidden. Zo worden de mensen niet alleen materieel geholpen, maar ook in geestelijk opzicht!” Roechama werkt samen met Zhyttia, een christelijke Oekraïnse liefdadigheidsinstelling, ‘die onder Joodse mensen werkt’. Zhyttia helpt niet alleen in materieel opzicht, maar ‘brengt ook het Woord van God’. Op bijeenkomsten wordt verteld uit het Oude en Nieuwe Testament, “aan Joodse mensen die het Woord van God vaak helemaal niet kennen, na zoveel jaar atheïsme. Er worden op zulke bijeenkomsten ook Hebreeuwse liederen gezongen en er wordt gebeden.” De stichting Roechama uit Nieuw Lekkerland zamelt er geld voor in.
Dan zullen ze hem zien als de ware Messias. Daar kunnen de Joden niet onder uit.
Een ongehoorzaam en weerspannig volk
Op de site van het Centrum voor Israelstudies verkondigt Rob van Houwelingen, hoogleraar Nieuwe Testament, dat ‘onze handen zich moeten uitstrekken naar een ongehoorzaam en weerspannig volk. We moeten Israel tot de Messias brengen. Door christelijke ethiek en levensstijl kunnen de joden alsnog ontvankelijk worden gemaakt voor het evangelie van Jezus Christus.” Het doel van het Centrum voor Israelstudies is om de Joods-christelijke ontmoeting te bevorderen door het stimuleren van de daadwerkelijke ontmoeting tussen Israël en de kerk. Het geloof moet via tot inzicht gekomen Joden worden overgebracht op nog ongelovige Joden, betoogt Van Houwelingen, evenals meerdere andere predikers. Dit verklaart waarom kerken steun verlenen aan groeperingen die zich messiasbelijdende joden noemen.
De stichting Israel en de Bijbel heeft door het verspreiden van Bijbels in allerlei talen tot doel om de boodschap aan Joden uit te dragen dat Jezus hun messias is.
Openbare bibliotheek
Op de website Ikbenindehemel.nl is onder de titel Hoe maken we joodse mensen bekend met hun Messias? een complete, meer dan 50 A4-pagina’s lange, handleiding te vinden met maar één doel: Joden te bekeren tot het christendom. Dat er veel meer bekeringsmateriaal bestaat blijkt uit een recensie: “Deze brochure is een van de vele hulpmiddelen voor een christen om een gesprek te openen met joodse mensen over de Messias, de Heere Jezus Christus.” Hoe breed het oorspronkelijke boek is verspreid, is onduidelijk. Het heeft in ieder geval zijn weg gevonden naar de openbare bibliotheek, waar het online is te bestellen. Alhoewel de tekst is geplaatst op een vrij obscure site, kan de informatie ook via zoekfuncties en links op internet een onbeperkte vlucht nemen.
Schuchterheid
De makers van het handboek merken op dat het vaak moeilijk wordt gevonden om het Evangelie te verkondigen aan mensen “die we niet goed kennen of van wie we het gevoel hebben dat we ze niet begrijpen. Veel gelovigen benaderen hun joodse buren en vrienden met schuchterheid en onzekerheid, die voortkomen uit onwetendheid en onjuiste informatie.” Het handboek geeft dan ook uitvoerige adviezen over hoe je het beste de dialoog aan kunt gaan met Joden en ze zo op handige wijze overtuigen van hun dwaling.
Een jood die Jezus aanvaardt als zijn persoonlijke Zaligmaker en zijn Messias, dat is een ‘volledige jood’.
Doel van de zending en bekering is om joodse mensen te bereiken “met de boodschap van eeuwig heil. Als u uw geloof met joodse mensen deelt, wordt u rijkelijk beloond.” Alles er op gericht om van een jood een ‘volledige jood’ te maken. Een jood die Jezus aanvaardt als zijn persoonlijke Zaligmaker en zijn Messias, dat is een ‘volledige jood’.
Spreek over Israel
De brochure geeft handige tips. Draag een joods insigne, zoals een speld van het Israelische Rode Kruis, om duidelijk te maken dat je je één voelt met het Joodse volk en met Israel. Want slim genoeg constateren de makers dat de meerderheid van de joden één interesse gemeen heeft: de staat Israël. Daarom wordt aangeraden om in de gesprekken en contacten met Joden daar de nadruk te leggen. “U zou kunnen beginnen met uw vriend te vragen of hij wel eens in Israël is geweest en wat hij daar gezien heeft. Zeg hem dat u zelf Israël zou willen bezoeken. Als het goede moment gekomen is (blijf steeds hierover in gebed), zeg hem dan dat u zeker weet dat God zijn plan voor Israël zal uitvoeren.”
Export
De inmiddels hoogbejaarde Henk Schipper uit Veenendaal zet zich met volle overgave in om een boek dat hij schreef over de bronnen van de Messias in het Oude en Nieuwe Testament over de aarde te verspreiden. Zijn boek is in meer dan tien talen vertaald. Schipper: “Deze boeken zijn bestemd om uit te delen onder joodse mensen, gelovig en niet gelovig.” De Nederlandse stichting Israël en de Bijbel deelt in Oekraïne een Russische vertaling van Veermans Bijbelstudieboek uit. In augustus 2016 vertelde Schipper opgetogen: “Vorige week kreeg ik een bericht dat een Jood tot geloof in Yeshua is gekomen door het bestuderen van de Russische editie. De Heere werkt! Hem zij alle eer.”
Uit de weg ruimen
Ook in een ander deel van de protestants-christelijke gezindte kom je op z’n zachtst gezegd vreemde, theologisch beredeneerde standpunten tegen over Joden. Theoloog des Vaderlands Janneke Stegeman zei bij haar promotie aan de Vrije Universiteit dat de exclusieve Zionistische claim van het Oude Testament aan Palestijnen een deel van hun verhalen en van hun identiteit ontneemt. Stegeman verdedigde daar de stelling dat het Zionisme “exclusief een land claimde waar al mensen woonden, en meende die mensen uit de weg te kunnen ruimen.” Stegeman noemt de lijn van hedendaags Jodendom naar de TeNaCh niet meer dan ‘een claim van continuïteit’.
Stefan Paas, ook Theoloog des Vaderlands geweest, ontneemt de rechtstreekse band van het Jodendom met Tora en TeNaCh. “Denk niet dat het religieus Jodendom net zoiets is als het oudtestamentisch Israel. Het is een eigen traditie, een afzonderlijke religie.” Waardoor het verlangen zich in het Joodse land te vestigen, niet langer een vanaf aartsvader Abraham ononderbroken lijn is, maar niets meer dan een modegril. Daarmee staat hij lijnrecht tegenover zijn conservatievere collega Klaassen die de landbelofte aan Abraham als nog steeds geldig beschouwt. Maar in hun christelijke overtuiging dat het Jodendom fout zit en obsoleet is, valt hun denken weer samen.
Onthutsend
Het onderzoek van Ewoud Sanders geeft een onthutsend beeld over de inzet van kinderverhalen bij het bedrijven van zending en het neerzetten van Joden. Wie verder kijkt, ziet dat in delen van het christendom er nog steeds sprake is van een op z’n zachtst gezegd ongemakkelijke kijk naar het jodendom. Sanders’ onderzoek gaat niet alleen over een fenomeen uit het verleden. Het woord ‘springlevend’ is eerder op z’n plaats. Maar het Jodendom zelf is ook springlevend; gelukkig wel.
